سود غیر عملیاتی چیست: نحوه محاسبه و تفاوت آن با سود عملیاتی

یکی از مفاهیم مهم در دنیای اقتصاد و فعالیت‌های اقتصادی، مفهوم سود و زیان است که سرمایه‌داران باید به خوبی با آنها آشنا باشند. سود غیر عملیاتی یکی از این مفاهیم است و ما تصمیم داریم در ادامه این مطلب از اینوستو به تعریف سودِ غیر عملیاتی و بررسی تفاوت آن با سود عملیاتی بپردازیم.

سود غیر عملیاتی چیست؟

سود غیرعملیاتی سودی است که از فعالیت‌های غیرمرتبط با فعالیت‌های اصلی شرکت به دست می‌آید. این سود معمولا از فروش دارایی‌های غیرمنقول، سرمایه‌گذاری و سهام، سود اوراق مشارکت و غیره به دست می‌آید و بخشی از آن ممکن است همیشگی یا غیرهمیشگی و برای یک مدت معین باشد.

نحوه محاسبه سود غیر عملیاتی

در نحوه محاسبه سود غیر عملیاتی اموال و دارایی‌ها لازم است بهای تمام شده آنها را از درآمد حاصل از فروش کم کنید. در ادامه بیشتر به نحوه محاسبه سود غیرعملیاتی می‌پردازیم.

همانطور که گفتیم، سود غیرعملیاتی از فعالیت‌های غیراصلی یک شرکت به دست می‌آید. برای مثال سودی که یک شرکت ساختمانی از سپرده بانکی، خرید اوراق مشارکت و غیره به دست می‌اورد، سودِ غیر عملیاتی محسوب می‌شود.

به این ترتیب در نحوه محاسبه سود غیر عملیاتی می‌توان گفت اگر یک شرکت ساختمانی در سال‌های گذشته زمینی با مبلغ 1 میلیارد خریداری کرده باشد و امسال این زمین را به مبلغ 4 میلیارد به فروش برساند، سود حاصل از فروش این زمین سود غیرعملیاتی در نظر گرفته می‌شود.

(جهت کسب اطلاع در مورد مدل های متفاوت سپرده های بانکی مقاله معرفی انواع طرح های سپرده های بانکی را مورد مطاله قرار دهید.)

مراحل تهیه سود و زیان غیر عملیاتی

احتمالا این سوال پیش بیاید که فرمول محاسبه سود غیر عملیاتی چیست و چطور می‌توان سود و زیان عملیاتی و غیرعملیاتی را به دست آورد. برای این کار به طور کلی دو روش وجود دارد. در روش اول کلیه‌ی درآمدها محاسبه شده و هزینه‌ها نیز از آن کسر می‌شود. عدد به دست آمده سود قبل از بهره و مالیات است که با کسر مالیات و بهره به سود یا زیان خالص می‌رسیم.

در روش دوم ابتدا درآمدهای عملیاتی محاسبه شده و هزینه‌های عملیاتی از آن کسر می‌شود تا سود یا زیان عملیاتی به دست آید. در مرحله‌ی دیگر نیز هزینه‌های غیرعملیاتی از درآمدهای غیرعملیاتی کسر می‌شود. در نهایت به سود و زیان قبل از کسر مالیات می‌رسیم که با کم کردن مالیات و بهره، سود و زیان خالص به دست خواهد آمد. این عدد مهم‌ترین بخش صورت‌حساب سود و زیان شرکت‌ها محسوب می‌شود زیرا نتایج فعالیت‌های یک شرکت و سودآور بودن و نبودن آن را نشان می‌دهد.

فرمول سود غیرعملیاتی = سود خالص – سود عملیاتی + هزینه بهره + مالیات بر درآمد

تفاوت سود عملیاتی و غیر عملیاتی

پیش‌تر هم اشاره کردیم که سود عملیاتی از کسر هزینه‌های عملیاتی از درآمدهای عملیاتی به دست می‌آید و به طور کلی سود عملیاتی مربوط به درآمدهای اصلی شرکت می‌شود. در مقابل سود غیرعملیاتی سودی است که از فعالیت‌های اصلی شرکت نیست و از فعالیت‌های غیراصلی یا غیرعملیاتی شرکت کسب می‌شود.

با این توصیف می‌توان گفت سود عملیاتی یک سود همیشگی و مستمر می‌تواند باشد، این در حالی است که سود غیرعملیاتی همیشگی و مستمر نیست.

مثالی از سود غیر عملیاتی

برای مثال شرکت ساختمانی ممکن است تصمیم بگیرد بخشی از پول نقد خود را برای خرید سهام، اوراق مشارکت یا سرمایه‌گذاری در موارد دیگر به کار بگیرد. در این صورت سودی که شرکت از فروش سهام یا اوراق مشارکت به دست می‌اورد، به عنوان سودِ غیر عملیاتی در نظر گرفته می‌شود.

سود غیر عملیاتی را از کجا مشاهده کنیم؟

به طور کلی افزایش زیاد درآمد یک شرکت از یک دوره به دوره‌ای دیگر، درآمد غیرعملیاتی است.

یک شرکت یا کسب و کار ممکن است درآمد عملیاتی ضعیف و در مقابل درآمد غیرعملیاتی خوبی داشته باشد. به این صورت می‌توان گفت سود قبل از محاسبه بهره و مالیات، شامل درآمدهای حاصل از فعالیت‌های غیر اصلی شرکت یا کسب و کار است و شرکت‌ها با تبلیغ این سود، عملیات ضعیف خود را پنهان می‌کنند.

مزایای تفکیک سود غیر عملیاتی از سود عملیاتی

اما نحوه محاسبه سود غیر عملیاتی و تفکیک آن از سود عملیاتی چیست؟ این کار به تخمین درآمدهای به دست آمده از فعالیت‌های غیرعملیاتی کمک می‌کند و درآمد و هزینه‌های جانبی را از درامدهای اصلی شرکت تفکیک می‌کند. این کار به ذینفعان امکان می‌دهد عملکرد عملیاتی خالص شرکت را بررسی کنند. این گزارش‌ها همچنین نشان می‌دهد شرکت یا واحد تجاری چیزی برای پنهان کردن ندارد.

محاسبه سود غیرعملیاتی یک تصویر شفاف از فعالیت‌های واحد تجاری ارائه می‌دهد و کارمندان و سرمایه‌گذاران می‌توانند با خیال راحت‌تری برای سرمایه‌گذاری اقدام کنند. ارائه‌ی هزینه‌های غیرعملیاتی همچنین فعالیت‌های غیراصلی شرکت را نشان می‌دهد که می‌توان در صورت لزوم آن را کاهش داد.

معایب تفکیک سود غیرعملیاتی از سود عملیاتی

محاسبه سود غیر عملیاتی، سود و درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اصلی شرکت را نشان نمی‌دهد و این ارقام و اعداد ممکن است تصور نادرستی از سودآوری شرکت به سرمایه‌گذاران بدهد. برخی از شرکت‌ها ممکن است از ارائه‌ی سود غیرعملیاتی برای پرداخت مالیات کمتر یا جذب سرمایه‌گذاران بیشتر استفاده کنند.

درآمد غیر عملیاتی چیست؟

درآمدهای یک شرکت به دو دسته‌ی درامدهای عملیاتی و غیرعملیاتی طبقه‌بندی می‌شود. درآمدهای عملیاتی از فعالیت‌های اصلی شرکت به دست می‌آید و در واقع یک درآمد تکرارشونده است. در مقابل درآمد غیرعملیاتی و سودِ غیر عملیاتی حاصل از آن، درآمدی است که از فعالیت‌هایی غیر از فعالیت‌های اصلی شرکت کسب می‌شود.

برای مثال در یک شرکت ساختمانی، درآمد ناشی از ساخت و ساز در دسته‌ی درامدهای عملیاتی قرار می‌گیرد؛ این در حالی است که درآمد حاصل از فروش ماشین آلات، سود سهام و غیره در دسته درامدهای غیرعملیاتی قرار می‌گیرند.

مقایسه درآمد عملیاتی و درآمد غیرعملیاتی

مهم‌ترین فاکتور در مقایسه درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی، تکرارشونده بودن آن است. اگر یک شرکت یا کسب و کار در بازه‌های زمانی طولانی مدت و به اندازه معین درآمد داشته باشد، این درآمد به عنوان درآمد عملیاتی در نظر گرفته می‌شود. اما اگر این درآمد در بازه‌های زمانی مختلف به دست نیاید و تکرارپذیر نباشد، درآمد غیرعملیاتی در نظر گرفته می‌شود.

بررسی و محاسبه درامد غیرعملیاتی و درامد عملیاتی کمک می‌کند تا عملکرد اصلی شرکت مشخص شود. به همین خاطر شرکت‌ها باید درامدهای عملیاتی و غیرعملیاتی و به طور کلی سودِ غیر عملیاتی و عملیاتی خود را به صورت جداگانه گزارش دهند.

درآمدهای غیر عملیاتی از چه روش‌هایی به دست می‌آید؟

سود غیر عملیاتی شرکت‌ها که از درآمد غیرعملیاتی کسب می‌شود، می‌تواند از روش‌های زیر به دست آید:

• سود اوراق مشارکت یا سهام
• سود به دست آمده از معاملات ارزی
• سود حاصل از فروش اموال و دارایی‌ها
• سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها

در عین حال زیان‌های غیرعملیاتی نیز می‌تواند از خسارات بلایای طبیعی، ضرر و زیان دادرسی، ضررهای ناشی از توقف فعالیت‌های شرکت، خسارت حاصل از کاهش ارزش دارایی‌ها و غیره ایجاد شود.

تفاوت سود غیر عملیاتی و درآمد غیر عملیاتی

سوالی که ممکن است برای خیلی از افراد مطرح شود این است که آیا سودِ غیر عملیاتی همان درآمد غیر عملیاتی است؟ درآمد غیرعملیاتی در واقع درآمدی است که از فعالیت‌های اصلی شرکت به دست نمی‌اید. برای مثال یک شرکت فعال در حوزه‌ی پتروشیمی، ساخت و ساز، تولیدکننده و غیره ممکن است از فروش اوراق مشارکت، خرید سهام و غیره نیز درآمد کسب کند که این درآمد در دسته‌ی درآمدهای عملیاتی قرار نمی‌گیرد. در واقع درآمد و سپس سود حاصل از فعالیت‌های غیر اصلی یک شرکت در دسته‌ی درامد و سود غیر عملیاتی قرار می‌گیرد.