بورس کالا چیست: راهنمای کامل سرمایه گذاری + معرفی انواع بازار و قراردادهای بورس کالا

آیا می‌خواهید شانس خود را در سرمایه گذاری بورس کالا امتحان کنید و با خرید و فروش کالاهای پر تقاضا سود کسب کنید؟ کاملا قابل درک است که در این اوضاع نابسامان اقتصادی نخواهید صرفاٌ از یک منبع درآمد داشته باشید. اما کسب درآمد از طریق سرمایه‌گذاری در بازار بورسِ هم ریسک‌های خود را دارد، چون خیلی از بازارهای بورسِ کالا ایران نوسانات قیمت زیادی دارند و باید بدانید روی چه چیزی در صندوق بورسِ کالایی ایران سرمایه‌گذاری می‌کنید. با این حال اگر ریسک‌پذیری و اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشید، می‌توانید در بازار بورسِ کالا در ایران پیشرفت کنید. در این مطلب از  اینوستو می‌خواهیم در مورد مفهوم بازار بورسِ کالای ایران و سرمایه‌گذاری در آن و اهمیتی که دارا می باشد صحبت کنیم. 

بازار بورس کالا به چه معناست؟

در هر کشوری یک سری کالاها و محصولات بسیار پرتقاضا هستند. این کالاها معمولا جزو کالاهای خام محسوب می‌شوند (مثل فلزات کارخانجات، سیمان، محصولات کشاورزی مثل گندم و …). بازار بورس هم بازاری است که سرمایه‌گذاران این کالاها را در آن خرید و فروش می‌کنند. به تازگی هم به غیر از این محصولات، بورسِ کالا خودرو به این بازار اضافه شده است که علاقه‌مندان به خرید و فروش خودرو می‌توانند در این بازار معامله کنند.

هر سال سرمایه‌گذاران زیادی در بازار بورس کالا سرمایه‌گذاری می‌کنند و این بیشتر به خاطر روندهای فنی در این بازار مثل نظارت بر قیمت‌های عرضه و تقاضای کالا است. این کار به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که ریسک سرمایه‌گذاری خود را بهتر مدیریت کنند و سبب کاهش ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس و سرمایه گذاری شوند. اما آیا می‌دانید که اصلا چرا و چگونه بازار بورسِ کالایی در دنیا شکل گرفت و محبوب شد؟

بورسِ کالا به انگلیسی Commodity Exchange یک بازار سرمایه‌گذاری است که در آن افراد روی خرید و فروش کالاهای متنوع سرمایه‌گذاری می‌کنند. این بازار سایت رسمی خود را دارد که اطلاعاتی مانند ضوابط بورسِ کالا، اطلاعیه عرضه کالاها، شرایط ثبت نام و غیره را در آن درج می‌کنند.

 

تاریخچه پیدایش بازار بورس کالا در جهان

اگر قرار است در مورد پیدایش بازاری صحبت کنیم که تاجران و بازرگانان در آن خرید و فروش کالا انجام می‌دادند، باید به حدود بیش از ۴٬۰۰۰ سال قبل از میلاد برگردیم. مورخان توانستند مدارکی از ظرف‌های رسی در سومر باستان (که عراق کنونی است) پیدا کنند که نشان می‌دهد تاجران در آن زمان از تخته‌های خاک رسی برای حک کردن مقدار و قیمت کالاهایی که قرار است خرید و فروش کنند استفاده می‌کردند.

با این حال، بازار بورسِ کالا در جهان در فرم ابتدایی که آن را می‌شناسیم، در قرن هجدهم میلادی اولین بار به صورت ابتدایی و ساده در ژاپن شکل گرفت. در آن زمان تولیدکنندگان کالا به دنبال این بودند که قیمت محصولات خود را در برابر عواملی مثل آب و هوا، جنگ و عرضه و تقاضا به میزان ثابت حفظ کنند. آن‌ها توانستند تا با ایجاد توافقنامه‌های آتی این کار را انجام دهند.

سپس، در سال ۱۸۴۸ نخستین بورس کالاجهان در آمریکابا نام بورس تجارت شیکاگو بوجود آمد. در آن زمان، کارگزاران روش‌های استانداردی برای تجارت کالاها با تنظیم قراردادهای آتی بوجود بیاورند. امت آیا می‌دانید که بازار بورسِ کالا جدید در چه زمانی در ایران به وجود آمد و ضرورت تشکیل آن چه بود؟

 

تاریخچه بورس کالا در ایران

تاریخچه پیدایش بازار بورس کالا در ایران به سال 1382 برمی گردد. در آن سال بازار بورس فلزات اولین بازار بورس ایران بود. سپس، در سال بعد بازار بورسِ کالای کشاورزی هم شکل گرفت. در آن زمان، هدف اصلی و ضرورت پیدایش این بازارها کاهش نوسانات قیمت، توسعه و پیشرفت بازارهای مالی و سرمایه گذاری داخلی در کشور بود.

همچنین، کارهای مربوط به راه‌اندازی‌ بورسِ کالای ایران بر عهده شورای عالی بورس بود. اکنون، سازمان بورس و اوراق بهادار است که بر روی فعالیت‌های بازار بورسِ کالا نظارت و قوانین و مقررات آن را تعیین می‌کند. با این وجود، چرا بازار بورسِ کالا در اقتصاد هر کشور مهم است و چه نقشی دارد؟

با این که قبلاٌ بورسِ کالا در ایران محدود بود، اکنون بازار آن تنوع بسیار بیشتری دارد. برای مثال، چند نمونه از بازارهای بورسِ کالا عبارتنند از: بورسِ کالا قیر، شیشه ساختمانی، شیمیایی، لاستیک بارز، آهن، آلومینیوم، بورسِ کالا گاز مایع، نقره، تراکتور و بورسِ کالا زغال سنگ.

 

اهداف بورس کالای ایران چیست؟

بازار بورس کالای ایران با چند هدف مشخص برای اقتصاد کشور کار خود را پیش می‌برد. برای مثال، یکی از آنها ایجاد یک بازار با شفافیت بیشتر است که اجازه می‌دهد تا قیمت کالاها بر اساس عرضه و تقاضا و به صورت رقابتی تعیین شوند. همچنین، سرمایه‌گذاران می‌توانند از ابزارهای مالی مناسب استفاده کنند تا ریسک نوسان قیمت را در بازار بورس کمتر کنند.

از سوی دیگر، بورسِ کالای ایران در صدد آن است که بازاری منسجم و قانون مدار درست کند تا نظارت بیشتری بر معاملات آن وجود داشته باشد. یک هدف دیگر این بازار در ایران این است که میزان واسطه در معاملات را کمتر کند و باعث شود که خرید و فروش به طور مستقیم بین فروشنده و خریدار صورت بگیرد.

علاوه بر این، در بازار بورس مشتریان و خریداران به یک سری کالاهای خاص مثل محصولات فلزی، انرژی و پتروشیمی دسترسی دارند، بطوریکه در بازارهای عادی ممکن است اینها را نتوانند پیدا کنند. بنابراین، ایجاد دسترسی به کالاهای خاص هم از دیگر اهداف بازار بورسِ کالای ایران است.

اگر کالایی از بورسِ کالا حذف شود، این به این معنی است که دیگر آن کالا در این بازار تداوم تولید ندارد و عرضه نمی‌شود.

 

ضرورت پیدایش بورس کالا چه بود؟

بازار بورس های کالایی جهان در هر کشوری به چند دلیل برای اقتصاد آن کشور مهم هستند. اول اینکه این بازار در هر کشور کالاها را در یک بازار متمرکز عرضه می‌کند. به این صورت، تولیدکنندگان می‌توانند با صندوق های کالایی بورس کالا یا گواهی سپرده کالایی بورسِ کالا راحت‌تر آنها را برای خرید و فروش در بازار ارائه کنند.

همچنین، دلیل ضرورت دیگر وجود این بازار این است که در آن قراردادهای آتی وجود دارد که برای خریداران و فروشندگان، قیمت کالاها را پایدارتر می‌کند و باعث کاهش نوسان قیمت می‌شود. در نتیجه، این عوامل باعث می‌شوند که یک بازار ثابت برای تولید‌کننده و عرضه کنندگان کالاهای پرطرفدار در هر کشور به وجود بیاید.

بنابراین، بازار بورسِ کالا یک منبع درآمد ثابت برای آنها خواهد بود و به رشد اقتصادی کشور کمک چشمگیری می‌کند. اما آیا اصلا ورود و سرمایه‌گذاری در بازار بورسِ کالا مزایایی هم دارد؟

در بازار بورسِ کالا تعاملاتی مرتبط با حمل و نقل کالا‌ها انجام می‌شوند که هدف از آنها تسهیل حمل و نقل کالا و تأمین نیازهای این بازار است. این معاملات به صورت تیکت در بازار انجام می‌شوند و نام آنها حواله بورسِ کالا است.

 

مزایا و معایب بورس کالا چیست؟

خیلی از خریداران می‌توانند در بازار بورسِ کالا کالاهای مورد نظر خود را مستقیم و بدون واسطه خریداری کنند. این باعث می‌شود هزینه‌های مربوط به فروش و بازاریابی آن‌ها در بازار عادی حذف شود و آنها بتوانند کالاهارا با قیمت بهتری بخرند.

حالا که کمی با بحث بورس کالا و پیشینه آن آشنا شدید، شاید این سؤال برایتان مطرح شود که ورود به این بازار چه مزایایی دارد یا محدودیت‌ها و ریسک‌های آن چیست؟ بازار بورسِ کالا هم مثل هر نوع بازار مالی مزایا و معایبی دارد. برای مثال، یکی از مزیت‌های مهم و اصلی این بازار این است که سرعت انجام معاملات در آن خیلی زیاد است و بخاطر شفافیت در مورد کیفیت کالا و تولیدکنندگان آن، خریداران می‌توانند با اطمینان بیشتری کالاها را بخرند.

به غیر از این، در این بازار نظارت بیشتری در مورد معاملات و نوسانات قیمت آن‌ها وجود دارد. برای همین، قیمت کالاها پایداری بیشتری دارند و مدیریت ریسک در این بازارها بهتر است. علاوه بر این، اگر بین طرفین معامله در بورسِ کالا اختلاف در مورد معامله‌ای بوجود آمد، این بازار مراجع اختصاصی دارد که با بررسی گزارش معاملات بورسِ کالا به سرعت به این شکایات و ادعاها رسیدگی می‌کنند.

معایب سرمایه گذاری در بورس کالا

با اینکه ورود و سرمایه گذاری در بورس کالا مزایای خود را دارد، اما محدودیت‌ها و معایبی هم دارد. برای مثال، یکی از محدودیت‌هایی که در بورسِ کالای ایران وجود دارد و به خاطر کنترل بیشتر بازار آن اعمال می‌شود، این است که سرمایه‌گذار نباید از یک میزان مشخص شده کمتر کالا یا سرمایه‌ای بخرد.

همچنین، عرضه و تولید کنندگان در این بازار باید به طور مداوم فعالیت کنند، در غیر این صورت، ممکن است دیگر اجازه فعالیت به آنها در بازار داده نشود.

 

چه ریسک‌هایی در سرمایه گذاری در بازار بورس کالا وجود دارد؟

سرمایه‌گذاری در بازار بورسِ کالا ریسک‌هایی دارد اما با مدیریت درست ریسک‌ها می‌توانید تا حد قابل‌توجهی از آنها بکاهید.

هر نوع سرمایه‌گذاری ریسک‌های خود را دارد و بازار بورس کالا هم از این ریسک‌ها مستثنا نیست. برای مثال، یکی از ریسک‌های این بازار تغییرات قیمت است. مثلا اگر میزان تقاضا و عرضه نابرابر شود و شرایط جوی و سیاسی تغییر کند، ممکن است ریسک نوسان قیمت وجود داشته باشد. با این حال بازار بورس سعی می‌کند این ریسک را کنترل کند.

ریسک دیگر ریسک نقدشوندگی است. در صورتی که احتیاج داشته باشید دارایی‌های خود را به پول نقد تبدیل کنید، این امکان وجود دارد که با مشکل نقدشوندگی روبرو شوید. همچنین، این ریسک وجود دارد که بازدهی سرمایه‌گذاری در بازار کالاها مطابق با انتظارات شما نبوده و پایین‌تر باشد. پس

چه تفاوتی بین بورس کالا و بورس اوراق بهادار وجود دارد؟

بازار بورس کالا و بازار بورس اوراق بهادار دو بازار هستند که از لحاظ ماهیت و خصوصیات متفاوت هستند. برای مثال، بازار بورسِ کالا مکانی است که در آن سرمایه‌گذاران می‌توانند کالاهای قابل معامله را خرید و فروش کنند.

از طرف دیگر، بازار اوراق بهادار بازاری است که در آن دارایی‌های کاغذی معامله می‌شوند. این دارایی شامل اوراق سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه می‌شوند و در این بازار خود کالا‌ها معامله نمی‌شوند.

 

چه کسانی به بورس کالا مراجعه می‌کنند؟

حالا که کمی در مورد تاریخچه و ضرورت تشکیل بازار بورس می‌دانید، بیایید ببینیم که چه افرادی در بازار بورس فعالیت می‌کنند. طبیعتا یکی از مهمترین فعالیت‌کنندگان در بازار بورس تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا هستند که کالاهای خود را در این بازار معامله می‌کنند. گروه دیگر هم مصرف‌کنندگان کالا هستند که از این کالاها در فرآیند‌های تولید استفاده می‌کنند.

یک گروه هم معامله‌گران هستند. معامله‌گر‌ها می‌توانند یک فرد مستقل یا یک شرکت باشند که بین تولیدکننده و مصرف‌کننده نقش واسطه را ایفا می‌کنند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان هم در بازار بورسِ کالایی نوسانات قیمتی کالاها را زیر نظر می‌گیرند و براساس آن تصمیمات سرمایه‌گذاری و معاملات خود را انجام می‌دهند.

همه این افراد در بازار بورسِ کالا نقش‌های مهمی ایفا می‌کنند و در کل در رشد این بازار و کارکردهای روزانه آن نقش دارند.

 

آیا برای انجام معاملات در بازار بورس کالا نیاز به دریافت کد بورسی داریم؟

برای اینکه  بتوانید در بازار بورس کالا هرگونه فعالیتی انجام دهید، احتیاج به دریافت کد بورسی دارید. کد بورسی یک کد شناسایی است که به فعالان بازار سرمایه اعطا می‌شود. این کد معمولا از ۳ حرف و ۵ عدد تشکیل شده و مختص هر نفر صادر می‌شود.

اما چرا داشتن کد بورسی لازم است؟ اخذ کد بورسِ کالا لازم است چون سازمان بورس و اوراق بهادار بر تمام معاملات سرمایه‌گذاری در بازار بورس نظارت می‌کند. بنابراین، وقتی سازمان بورس و اوراق بهادار این کد را به شما می‌دهد می‌خواهد اطمینان حاصل کند که تمام معاملات شما به طور قانونی انجام می‌شوند.

ثبت نام کد بورسِ کالا به سازمان بورس و اوراق بهادار کمک می‌کند تا با پیگیری کد بورسِ کالاببیند که سرمایه‌گذاران تقلبی در معاملات بورس انجام نمی‌دهند. روش گرفتن کد بورس فرایند و پروسه خاص خود را دارد که در ادامه در این خصوص توضیح خواهیم داد.

 

همه چیز درباره بورس کالا: حسابهای وکالتی بورس کالا چیست؟

برای افتتاح حساب وکالتی بورسِ کالا غیر حضوری یا حضوری، اول باید کد معاملاتی داشته باشید. بعد از آن، کارگزاری یک معرفی‌نامه به یکی از بانک‌های کشور به انتخاب شما ارسال می‌کند تا بتوانید حساب وکالتی افتتاح کنید. بعد از افتتاح حساب وکالتی، باید اطلاعات را به کارگزاری خود انتقال دهید.

در بورس کالا حساب وکالتی یک نوع حساب است که به کارگزار این امکان را می‌دهد تا وجوهی را برای اجرای معاملات در بورسِ کالا برداشت کند. بنابراین، به عنوان مشتری کارگزار در فعالیت در بازار بورس احتیاج به باز کردن حساب بورسِ کالا وکالتی در یکی از بانک‌های کشور دارید.

بعد از اینکه این حساب را باز کردید، باید مشخصات آن را به کارگزاری مورد نظر خود انتقال دهید. به این صورت، کارگزاری می‌تواند برای انجام معاملات بورس برای شما بطور مستقیم از حساب وکالتی وجوه معامله را به حساب اتاق پایاپای بورسِ کالا واریز کند.

آیا معامله در بورس کالای ایران محدودیتی دارد؟

برای معامله بورس کالای ایران باید کمی در مورد محدودیت‌های آن بدانید. برای مثال، یکی از محدودیت‌های آن حجم معاملات است. در برخی از حوزه‌ها بازار بورس ایران حجم معاملات را محدود می‌کند. دومین محدودیت نوع کالاها است. برای مثال، سازمان بورس عرضه‌کنندگان را مجبور می‌کند که برای برخی از کالاها پروانه بهره‌برداری یا گواهی استاندارد ارائه دهند یا حتما این کالاها باید توسط وزارت صمت یا ارگان‌های مربوطه معرفی شوند.

همچنین، برای سرمایه‌گذاری در خصوص برخی از کالاها محدودیت حداقل حجم وجود دارد، یعنی خریدار یا فروشنده برخی از کالاها را باید به حداقل حجم کالا بخرد تا بتواند سرمایه‌گذاری کند. علاوه بر این، برخی از شرکت‌ها هم برای مشارکت در بورس احتیاج به استعلام یا تاییدیه از برخی مراجع دارند. با این حال، این قوانین دستخوش تغییر هستند.

شرایط خرید از بورسِ کالا توسط هیئت مدیره این بازار تعیین می‌شوند. هیات مدیره بورسِ کالا چند فرد یا نماینده از شرکت‌ها هستند که برای مدت معین در این هیئت انتخاب شده‌اند.

 

آیا می‌توان به صورت آنلاین در بورس کالا معامله کرد؟

پلتفرم‌های آنلاین بورسِ کالا امکاناتی مثل صدور کد آنلاین بورسِ کالا را برای مشتریان خود انجام می‌دهند. 

در صورتی که مایل هستید به صورت آنلاین معامله بورس کالا انجام دهید، پلتفرم‌هایی وجود دارند که این امکان را برای شما فراهم می‌کنند. یکی از امکانات انواع سامانه آنلاین بورسِ کالا این است که به سرمایه‌گذاران اختیار انجام معاملات بورسِ کالا غیر حضوری و خرید از بورسِ کالا در هر زمان و به طور مستقیم را می‌دهند.

همچنین، اگر در پلتفرم‌های بورسِ کالا آنلاین ثبت نام کنید، می‌توانید با استفاده از آنها به طور لحظه‌ای قیمت‌های بورسِ کالا، حجم معاملات و اطلاعات دیگر را مشاهده کنید. برخی از شرکت‌های کارگزاری هم چنین امکاناتی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند که در بخش‌های بعدی چند نمونه از آنها را معرفی خواهیم کرد.

در بازار بورس کالا چه چیزهایی معامله می‌شود؟

در حال حاضر، یکی از پرطرفدارترین کالاهایی که در بازار بورس کالای ایران معامله می‌شود، خودرو و ماشین است. با این حال، به غیر از خودرو که چند سال است در این بازار معامله آن رایج شده، انواع کالاهای دیگر هم معامله می‌شوند.

یکی از مهمترین آنها محصولاتی هستند که در انواع صنایع استفاده می‌شوند. این محصولات شامل مس، سرب، روی فولاد، آلومینیوم و فلزات گرانبها مثل طلا، و سکه هستند. همچنین، فرآورده‌های نفتی مثل قیر و روغن هم جزو کالاهای پرفروش در بازار بورسِ کالا محسوب می‌شوند. بعلاوه محصولات پتروشیمی در بورسِ کالا نفت هم فروش خوبی در این بازار داشته‌اند.

در مورد محصولات غذایی و کشاورزی هم باید گفت که محصولاتی مانند ذرت،شکر، زعفران و غیره هم جزو کالاهای پرفروش بوده‌اند. بنابراین، می‌توان گفت که تنوع کالا در بازار بورس بد نیست و می‌توانید روی کالاهای مختلفی سرمایه‌گذاری کنید.

در بورسِ کالا نمودار تغییرات قیمت وجود دارد که سیر تغییرات قیمت کالاها و کاهش و افزایش آن‌ها را نشان می‌دهد. شما می‌توانید در بازار بورسِ کالا تابلو آن این نمودار را هم مشاهده کنید. در کل، نمودار تغییرات قیمت در بورسِ کالا آمار معاملات را هم نشان می‌دهد.

 

کارمزد معاملات در بورس کالا چقدر است؟

در این جدول کارمزد برای نهادها شرکت بورسِ کالا و کارگزاری بورس کالا هم برای معاملات خرید و فروش درج شده است. برای همین می‌توانید به سایت سازمان بورس ایران برای مشاهده این جدول مراجعه کنید.

در سایت بورس ایران جدولی آورده شده که کارمزد نهادهای دخیل در معاملات بورس ایران را به تفکیک گروه نوع معاملات نشان می‌دهد. برای مثال، کارمزد سازمان بورس برای معاملات تمامی گروه‌های کالایی به جز اموال غیرمنقول برای خرید 0/00032 و برای فروش 0/00048 که مبلغ آن به ریال برای خرید ۸۰ و برای فروش ۱۲۰ میلیون ریال می‌شود.

امکان دسترسی به فهرست نام و شماره تماس کارگزاری‌های قانونی بورس کالا

اگر  می‌خواهید از طریق ثبت نام در یک کارگزاری وارد بازار بورس شوید، می‌توانید اول به وب سایت رسمی بورس کالای ایران مراجعه کنید. در این وب سایت لیستی از نام و شماره تماس کارگزاری‌هایی که از سوی این سازمان مجوز انجام معامله در بازار بورسِ کالای ایران دارند، درج شده است.

به این ترتیب می‌توانید از قانونی بودن فعالیت این کارگزاری‌ها در فهرست این سایت مطمئن باشید. در واقع، این کارگزاری‌ها مجوز قانونی دارند تا به نمایندگی از سرمایه‌گذاران خود در بازار بورسِ کالا سرمایه‌گذاری کنند و معاملات را برای آنها انجام دهند.

شرکت‌های متعدد کارگزاری در ایران وجود دارند که این فعالیت‌ها را انجام می‌دهند. این شرکت‌ها عبارتند از: بورسِ کالا کارگزاری خوارزمی، بورسِ کالا کارگزاری پارسیان، کارگزاریباهنر،مبین سرمایه، مفید، فارابی،پاسارگاد، حافظ، بورسِ کالا بانک ملی، بورسِ کالای سپه، سامان، سهم آشنا و غیره.

 

راهنمای ثبت نام بورس کالا: چگونه وارد بورس کالا شویم؟

برای ورود به بورس کالا باید مراحل ثبت نام را طی کنید. در مرحله اول باید در سامانه سجام ثبت نام کنید که در آنجا کد مخصوص بورسِ کالا به متقاضی داده می‌شود. سپس، می‌توانید یکی از شرکت‌های کارگزاری را انتخاب کنید.

در مرحله بعدی در محله کارگزاری یا سایت شرکت کارگزاری باید فرم ثبت سفارش را پر کنید. بعد از آن باید مبلغی به عنوان حداقل سپرده مورد نیاز معامله به حساب کارگزار واریز کنید. اگر هم بخواهید معامله‌ای انجام دهید، کارگزار سفارش شما را به تالار معاملات بورسِ کالا انتقال و در آنجا معامله را انجام می‌دهد.

در این مرحله، بعد از کسر سپرده اولیه باید باقیمانده وجه معامله را به حساب کارگزار در اتاق پایاپای واریز کنید. بعد از آن، باید اسناد معاملاتی را در اتاق پایاپای تسویه و آنها را صادر کنید. در مراحل نهایی هم بعد از کسر هزینه‌ها وجوه معامله را به حساب معامله‌گران واریز خواهید کرد.

در معاملات بورسِ کالا اول اطلاعیه عرضه منتشر می‌شود. این اطلاعیه اعلامیه‌ای است که در آن فروشنده جزئیات مربوط به ارائه کالاها را تعیین می‌کند که این جزئیات می‌توانند شامل نوع کالا، تعداد و حجم کالای عرضه شده، تاریخ عرضه یا شرکت عرضه‌کننده آن شوند.

 

آموزش ثبت نام بورس کالا: مدارک لازم ثبت نام و خرید در بورس کالا

همانطور که گفتیم، برای ثبت نام در بازار بورس کالا باید دو مرحله طی کنید. اول از همه باید در سایت بورسِ کالایی یا سامانه سجام ثبت نام کنید و کد بورسی بگیرید. پس از دریافت کد بورسی شرکت کارگزار مورد نظر خود را انتخاب و در آن ثبت نام کنید.

اما برای ثبت نام در سامانه سجام به چه مدارکی نیاز دارید؟ پس از ورود به سامانه بورسِ کالا سجام اول از همه باید از تمام صفحات شناسنامه و همینطور کارت ملی کپی بگیرید. 

در سامانه سجام باید اطلاعاتی مثل آدرس محل سکونت، آدرس محل کار، کد پستی، شماره تلفن همراه و ثابت را ارائه کنید. همچنین، سامانه سجام برای ثبت نام از شما اطلاعات دیگری مثل شماره حساب، شماره شبا، نام بانک مورد نظر، نام شعبه و کد شعبه را هم می‌خواهد.

بنابراین اگر  این مدارک و فتوکپی آن‌ها را تهیه کنید می‌توانید به صورت حضوری و هم غیر حضوری کد بورسی بگیرید.

برای اشخاص حقوقی هم این مدارک شامل اساسنامه شرکت، آخرین روزنامه رسمی تغییرات، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضای مجاز و مدیران عامل یا رئیس شرکت می‌شوند. بعد از دریافت کد بورسی، می‌توانید به کارگزاری بورسِ کالا مورد نظر خود مراجعه و در آنجا ثبت نام کنید.

 

نکات عمومی در خصوص کیفیت مدارک و فرایند صدور کد بورس کالا

وقتی که می‌خواهید مدارک را برای احراز هویت و ثبت نام در سامانه سجام ارسال کنید، باید حتما مطمئن شوید که عکس‌های گرفته شده از کپی شناسنامه و کارت ملی و مدارک کیفیت خوبی دارند و واضح هستند.

همچنین، برای ثبت این عکس‌ها در سامانه سجام در فرمت الکترونیک به حجم آنها حتما توجه کنید. حجم این مدارک به صورت عکس باید کلا کمتر از ۲ مگابایت باشد و اگر هم می‌خواهید برای یک فرد زیر 18 سال و سن قانونی حساب باز کنید، او خودش نمی‌تواند این کار را بکند. اما شما به عنوان ولی و سرپرست او می‌توانید این کار را انجام دهید.

برای اینکار شما نیاز به چند مدرک دارید. برای مثال، اگر فرد زیر 18 سال قبل از سال 1398 به دنیا آمده باشد، برای احراز هویت باید به یکی از دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنید. اما اگر او بعد از سال  1398 به دنیا آمده باشد نیازی به این کار نیست و بصورت غیر حضوری هم می‌توانید احراز هویت کنید.

برای ثبت نام فرد زیر ۱۸ سال احتیاج به شناسنامه او دارید. به غیر از آن هم باید اصل شناسنامه و کارت ملی خود با کپی آن را هم تهیه کنید.

 

شرایط مشارکت در بورس کالا چیست؟

در صورتی که خریدار و فروشنده بخواهند کالایی را در بازار بورس عرضه کنند، مشارکت و پذیرش بورس کالای آن چند شرط دارد. اولین شرط این است که خریدار یا فروشنده باید سابقه فعالیت در حوزه کالای مورد پذیرش داشته باشد. همچنین، فروشنده باید ثابت بکند که دورنمای واضحی از تداوم فعالیتش در بازار بورس و سرمایه‌گذاری در صندوق های بورسِ کالا دارد.

علاوه بر این، نحوه میزان عرضه کالا از سوی خریدار و مشتری باید طوری باشد که بتوان قیمت عادلانه را در بازار بورس متوجه شد. همچنین، کالای مورد پذیرش نباید شامل محدودیت قیمت‌گذاری قانونی و انحصار در عرضه و تقاضا باشد چون این کارها باعث می‌شوند که نتوان قیمت عادلانه برای آن را کشف کرد.

حداکثر ساعت تسویه در بورس کالا چه ساعتی است؟

با این حال، ساعت دقیق تسویه معاملات بورس ممکن است بسته به تصمیمات هیئت مدیره بورسِ کالای ایران متفاوت باشد. برای همین، برای اطلاع از ساعت دقیق تسویه معاملات تالار بورسِ کالا بهتر است که به سایت بورسِ کالای ایران مراجعه کنید.

وقتی که معامله‌ای را در بورس کالا انجام می‌دهید، طبیعتا مهلتی برای تسویه حساب این معامله به شما داده می‌شود. در حال حاضر، حداکثر ساعت تسویه در بورسِ کالا برای انجام معاملات بعد از گذشت ۳ روز کاری و در ساعت ۱۵ روز سوم است.

جریمه فسخ قرارداد در بورس کالا چند درصد است؟

در صورتی که یک معامله بورس کالا بین دو طرف قرارداد انجام شد، اما خریدار بعد از گذشت مهلت تسویه وجه معامله را هنوز پرداخت نکرده بود، جریمه می‌شود و حتی ممکن است قرارداد فسخ شود که خریدار هم باید جریمه فسخ آن را پرداخت کند.

برای قراردادهای داخلی این جریمه شامل ۵ درصد و برای قراردادهای صادراتی این میزان 2.5 درصد از ارزش کل قرارداد است که خریدار باید آن را به علاوه هزینه کارمزد طرفین معامله هم بپردازد.

 

زیر مجموعه‌های بورس کالا کدامند؟

قبل از این هم توضیح دادیم که در بازار بورس کالا کالاهای متنوعی معامله می‌شوند. بنابراین، بورسِ کالا در خود چند بازار را شامل می‌شود که این بازارها محصولات مختلفی را برای سرمایه‌گذاریدر اختیار مشتریان قرار می‌دهند. این بازارها عبارتند از:

1. بورس کالا عرضه فیزیکی

با توجه به نام بازار فیزیکی بورس کالا، می‌توانید بفهمید که در این بازار عرضه کالا فیزیکی انجام می‌شود. یکی از مهمترین کالاهایی که در بورسِ کالا بازار فیزیکی معامله می‌شوند، عرضه مواد پتروشیمی هستند. در نتیجه، سرمایه‌گذاران علاقمند به تولید محصولات پتروشیمی می‌توانند در بازار بورسِ کالا پتروشیمی با قیمت مناسب تهیه کنند.

به غیر از محصولات پتروشیمی، در بورسِ کالای فیزیکی گزینه خرید و فروش محصولات دیگری مثل فرآورده‌های نفتی، کشاورزی و مواد غذایی، لوازم خانگی و فلزات هم وجود دارد. نحوه معاملات در بازار فیزیکی به این صورت است که اول فروشنده کالا قیمتی را برای فروش کالای خود اعلام می‌کند.

بعد از آن، متقاضیان با توجه به حجم کالا و عرضه آن در بازار، قیمت‌های مختلفی را اعلام می‌کنند که مساوی با قیمت فروشنده یا بالاتر از قیمت آن را به او پیشنهاد می‌کنند. اطلاعات این معاملات در تابلوی معاملات بورسِ کالا درج می‌شود. بعد از مدتی و در مرحله نهایی هم کالای مورد نظر به بالاترین قیمت پیشنهاد شده به فروش می‌رسد.

آمار معاملات فیزیکی بورسِ کالا ایران، اطلاعات این بازار در مورد تعداد و حجم معاملاتی است که در آن انجام شده است. در بورسِ کالای ایران آمار معاملات فیزیکی را می‌توان در تابلو معاملات مشاهده کرد. بنابراین، اگر می‌خواهید در مورد یک نوع از بازار بورسِ کالا معاملات فیزیکی اطلاعات کسب کنید، می‌توانید این آمار را بررسی کنید که ارزش و حجم معاملاتی که در آن انجام شده‌اند، چگونه هستند.

 

بازار بورس کالا سیمان

بازار سیمان بورس کالا هم یکی دیگر از یکی از بازارهای فیزیکی بورس است. سرمایه‌گذاران می‌توانند در این بازار قیمت سیمان را مشاهده و روی محصولات سیمان سرمایه‌گذاری کنند. در خصوص خرید سیمان از بورسِ کالا، این بازار شفافیت بیشتری در مورد معاملات خود دارد. بنابراین در رابطه با قیمت سیمان یا خرید آن، اثر فضای دلالی و رانت کاهش چشمگیری داشته است. 

زمان معاملات بورس کالا در ساعات کاری این بازار صورت می‌گیرد که بین ساعت ۹ صبح الی 12:30 بعد از ظهر شنبه تا چهارشنبه است. همچنین، زمان اعلام نتایج بورس کالا در همین محدوده زمانی است.

بورس کالا خودرو چیست؟

بورس کالای خودرو یکی از پرطرفدارترین بازار بورس کالا در ایران است که مربوط به سرمایه‌گذاری روی خودروهای مختلف است. در این بازار خودرو‌ها از برندهای مختلف معامله می‌شوند. در حقیقت، شرایط بورس کالای خودرو طوری است که مشتریان می‌توانند در این بازار دسترسی مستقیم به خرید خودروها داشته باشند.

همچنین، هدف ایجاد این بازار افزایش شفافیت خرید خودرو برای مشتریان است. نحوه ثبت نام بورس کالا خودرو هم مثل شرایط ثبت نام در بورس کالا است و می‌توانید در سایت بورس کالا خودرو ثبت نام کنید تا از اطلاعیه عرضه بورس کالا خودرو آگاه شوید.

یک راه دیگر هم مراجعه به کارگزاری مورد نظر و ثبت نام است که می‌تواند کارهای بورس کالا ثبت نام ماشین، مشاهده شرایط خرید خودرو بورس کالا و فعالیت در تالار خودرو بورس کالا را انجام دهند. اما آیا می‌دانید که بورس کالا چه ماشین‌هایی دارد و چه خودروهایی در بورس کالا عرضه می‌شوند؟

در صورتی که برای خرید خودرو از بورس کالا اقدام و مشاهده کردید که حذف خودرو از بورس کالا صورت گرفته، به این معنی است که بازار بورس کالا عرضه خودرو را دیگر انجام نمی‌دهد و تالار خودرو را حذف کرده است. با این وجود، این کالا در حال حاضر یک کالای پرطرفدار است و سایت بورس کالای ایران همچنان اطلاعیه عرضه خودرو را منتشر می‌کند که اطلاعات مربوط به قیمت خودرو در آن درج شده است.

 

 

بورس کالا ذوب آهن، روی و مس و محصولات پتروشیمی

در بورس کالای فیزیکی در ایران بورس کالا ذوب آهن اصفهان، شمش روی و مس هم فعال هستند. در بورس کالا قیمت مس متغیر است. برای مثال، در بورس کالا قیمت کاتد مس به ازای هر تن 350 میلیون تومان است. اما به غیر از این محصولات فلزی، محصولات پتروشیمی عرضه می‌شوند که اوره و قیر هم جزو این محصولات محسوب می‌شوند. به تازگی در بورس کالا قیمت اوره پایه از 8 میلیون آغاز شد. همچنین  قیمت قیر پایه متغیر و بسته به درجه بندی‌های آن است.

در بورس کالا زمان مشاهده و قیمت گذاری معاملات بسیار مهم است. خیلی از سرمایه گذاران برنامه بورس کالا زنده یا تابلو بورس کالا را مشاهده می کنند تا به صورت لحظه ای از تغییرات آن مطلع باشند. همچنین، اگر شما می خواهید از شرایط خرید مطلع شوید، با کارگزاری های مختلف (مثل صادرات بورس کالا بانک) تماس بگیرید.

2. بازار فرعی بورس کالا چیست؟

هر محصول یا کالایی که امکان عرضه و ارائه آن در بازار فیزیکی وجود نداشته باشد،تداوم تولیدش متوقف شده یا محصولی باشد که برای عرضه نیاز تایید کیفیت توسط متقاضی را داشته باشد، امکان عرضه بازار فرعی بورس کالا برای آن وجود دارد. طبق دستورالعمل بازار فرعی بورس کالای ایران، همه محصولات خیلی متنوعی از جمله محصولات پتروشیمی.محصولات غذایی محصولات کشاورزی، صنعتی و معدنی، پلیمری و که می‌توان آنها را هم در بازار داخلی و هم خارجی فروخت قابل عرضه هستند. فروشندگان می‌توانند به کمک اطلاعیه عرضه بازار فرعی از جزئیات مربوط به کالاهای خرید و فروشی مثل قیمت پایه، تعداد و زمان عرضه آن‌ها هم مطلع شوند. معمولا در بازارهای بورس یک تابلوی فرعی بورس قرار دارد که اطلاعات سهم بازار اول (تابلوی فرعی) بورس را نشان می‌دهد. همچنین، اگر شما به دنبال مشاهده آمار معاملات بازار فرعی هستید، می‌توانید آن‌ها را در تابلوی فرعی بازار اول بورس هم تماشا کنید. برای مثال، این آمار داده‌هایی مثل قیمت پایانی هر سهم، قیمت معامله، سفارش خریدار و فروشنده، حجم معاملات و … را به شما نشان خواهند داد.

 

3. بازار مشتقه بورس کالا چیست؟

بازار بورس کالا مشتقه ایران یکی از زیر مجموعه‌های بازار بورس کالا هستند که در آن سرمایه گذاران با استفاده از قراردادهایی بنام قراردادهای مشتقه معاملات خودشان را انجام می‌دهند. اما دقیقا ماهیت قراردادهای مشتقه در بازار مشتقه چیه؟ اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، قراردادهای مشتقه در انواع بازار مشتقه بورس اوراق بهادار تهران (مانند بازار مشتقه بورس انرژی، بازار مشتقه سهام، بازار مشتقه سکه، بازار مشتقه طلا و بازار مشتقه زعفران) قراردادهایی هستند که ارزش آنها بنابر ارزش یک دارایی مبنا حساب می‌شود. حالا این دارایی مبنا می‌تواند موارد مختلف مثل سهام اوراق بهادار، کالا، ارز، نرخ بهره یا شاخص‌های بازار باشد. سرمایه گذاران وقتی در بازار مشتقه فرابورس سرمایه گذاری می‌کنند که بخواهند ریسک سرمایه گذاری را کاهش دهند یا معامله‌ای را با ریسک طوری انجام دهند که سود خوبی را کسب کنند. برای مثال، اگر شما در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کنید و می‌خواهید محصولات کشاورزی خود را در چند ماه بعد از زمان کنونی بفروشید، می‌توانید از یک قرارداد مشتقه برای فریز کردن قیمت محصولاتتان و خرید آن در تاریخ مورد نظر در آینده استفاده کنید. به این صورت، شما ریسک نوسان قیمت برای محصولات خود را مدیریت و کنترل می‌کنید.

جالب است بدانید که تاریخچه بازار مشتقه بسیار طولانی است. برای مثال، در قلمرو باستان بین النهرین که قسمتی از عراق کنونی محسوب می‌شود، پادشاه فرمان داد که اگر هر سال باران کافی نبارد، بدهی کشاورزان در صورت تولید محصولات نامرغوب به دلیل باران کم معاف خواهد شد. به این صورت، کشاورزان می‌توانستند سود خود را در برابر عوامل محیطی مثل آب و هوا با پیش فروش محصولات خودشان محافظت کنند.

 

 

تفاوت بازار فیزیکی و مشتقه در چیست؟

هر نوع بازار مشتقه ساعت کاری خودش را دارد. ساعت بازار مشتقه برای هر بازار آن متفاوت است. برای مثال، ساعت کاری بازار مشتقه سهام فقط در روزهای چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا 12:30 بعد از ظهر فعال است.

با توجه به توضیح بازار مشتقه و انواع آن که دادیم شما می‌توانید متوجه فرق بازار مشتقه و فیزیکی شوید. در حقیقت، بازار فیزیکی بازاری است که تاجران معاملات خودشان را در آن بر اساس دارایی‌های حقیقی (مثل بورس کالا زمین) انجام می‌دهند. برای مثال، در بازار فیزیکی فروشندگان کالاهای اصلی و واقعی را معامله می‌کنند که آن‌ها می‌توانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و … باشند. اما در معنای بازار مشتقه معاملات تاجران، خریداران و فروشندگان بر طبق یک سری قرارداد انجام می‌شود که به آنها ابزار مشتقه می‌گویند و ارزش این ابزار یا قراردادهای مشتقه بر اساس قیمت یک یا چند دارایی تعیین می‌شود. یعنی شما در بازار قراردادهای مشتقه به جای اینکه بیایید کالاها را رد و بدل کنید، انواع قرارداد بازار مشتقه را می‌بندید که ارزش کالاها را دارند. در صورت انتخاب بازار فیزیکی یا مشتقه، شما باید این را در نظر بگیرید که می‌خواهید معاملات خود را به چه صورت انجام دهید و کسب سود در کدام بازار برای شما بیشتر است.

4. بازار مالی چیست؟

بازار مالی به انگلیسی Financial Market و در بورس کالا هر کشور بازاری است که در آن معامله گران دارایی‌های مختلف را معامله می‌کنند. برای مثال، یکی از بازارهای مالی بازار مالی سهام است که در آن معامله گران سهام شرکت‌های متفاوت را مبادله می‌کنند. علاوه بر این، بازار ارز خارجی، بازار مشتقه و … هم جزو بازارهای مالی هستند. از این رو، بازار مالی سود یکی از رکن‌های مهم اقتصاد هر کشور، از انواع بزرگترین بازار مالی جهان و عامل مهمی در رشد اقتصادی آن است. بنابراین، اگر بخواهید بازار مالی را تعریف کنید، بازار مالی تعریف اصلی‌اش همان معامله دارایی‌های متنوع است. عملکرد اصلی بازار‌های مالی هم در کشور این است که بهترین منابع مالی را برای کسب و کارهای اقتصادی فراهم و عملیات تجارت و کسب و کار را برای نهادهای مالی بازار سرمایه خریداران، فروشندگان، عرضه کنندگان کالا و دارایی آسان‌تر می‌کنند. انواع بازار مالی یا بازار سرمایه متنوع هستند که ما در ادامه چند تای آنها را برایتان توضیح خواهیم داد.

برای دانستن شروع بازار مالی تاریخچه آن به چندین قرن در گذشته برمی گردد. در آن زمان خریداران و فروشندگان در یک مکان فیزیکی با همدیگر روبرو می‌شدند، قیمت‌ها را برای همدیگر می‌خوانند و بر طبق آن معاملات را انجام می‌دادند. اما بازارهای مالی که ما الان آنها را می‌شناسیم تا حدود قرن هجدهم و نوزدهم به طور جدی شکل نگرفته‌اند و اکنون یکی از مهمترین بازارهای دنیا محسوب می‌شوند.

 

انواع قراردادهای بورس کالا چه هستند؟

ما در بخش قبلی در مورد انواع بازارهای مالی و بورس کالا صحبت کردیم. اما حالا می‌خواهیم ببینیم که چه قراردادهایی در این بازار‌ها منعقد می‌شوند. دانستن در مورد انواع قراردادهای بورس کالا مهم است، زیرا هر قرارداد نوع و میزان سود کسب شده توسط سرمایه گذار را تعیین می‌کند. همچنین، برخی از قراردادها به سرمایه گذاران کمک می‌کنند تا ریسک سرمایه گذاری خود در بازار بورس کالا را کمتر کنند. بنابراین، ما می‌خواهیم در این بخش شما را با انواع قراردادها بازار بورس و بازارهای مالی آشنا کنیم.

1. قرارداد نقدی spot در بورس کالا چیست؟

قرارداد نقدی در بورس کالا قراردادی است که بر طبق آن خریدار برای تسویه هزینه قرارداد را بر علاوه بر کارمزد کارگزار به صورت نقدی پرداخت می‌کند. بعد از آن هم فروشنده باید کالای مورد معامله را بر طبق شرایط معامله به خریدار تحویل دهد. برای تسویه حساب قرارداد نقدی، خریدار تا مدت زمان محدودی بعد از انعقاد معامله می‌تواند وجه را پرداخت کند. در کل، قرارداد نقدی قراردادی است که در آن مهلت تسویه وجه و تحویل کالای این قرارداد در طول ۳ روز کاری انجام می‌شود.

 

2. منظور از قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف به انگلیسی Forward contract است. اما دقیقاٌ قرارداد سلف به چه معناست؟ در قرارداد سلف در فارسی، در ابتدا خریدار و فروشنده معامله را انعقاد می‌کنند. سپس، خریدار در قرارداد سلف خرید اول هزینه معامله را پرداخت می‌کند. با این حال، فروشنده بر طبق تعهدات ذکر شده در شرایط قرارداد سلف کالا را در زمان آینده تحویل می‌دهد. برای مثال، اگر بخواهیم قرارداد سلف به زبان ساده را بگوییم، فرض کنید که شما قرارداد سلف گندم یا قرارداد سلف سکه را با فروشنده‌ای بسته‌اید. در این نمونه قرارداد سلف گندم یا سکه فروشنده موظف است که در تاریخ ۲ ماه بعد از انعقاد قرارداد سکه یا گندم را به شما تحویل دهد. منتها بعد از بستن قرارداد سلف در بورس کالا شما باید هزینه قرارداد را.پرداخت کنید. این نکته در انواع معاملات سلف جالب است که معمولا قیمت قرارداد سلف نسبت به قرارداد قیمت نقدی کالا پایین‌تر است. اما در بعضی موارد هم می‌تواند بیشتر باشد.

تلفظ قرارداد سلف در فارسی با انگلیسی متفاوت است. با این حال، در مورد این که قرارداد سلف یعنی چه، می‌توان گفت که علیرغم تفاوت تلفظ این قرارداد در زبان انگلیسی و فارسی معنای مشابهی دارد.

 

قرارداد سلف یعنی چی: شرایط معامله سلف چیست؟

با توجه به ویژگی قرارداد سلف خیلی‌ها ممکن است آن را با قرارداد آتی اشتباه بگیرند. با اینکه قرارداد سلف شباهت‌هایی با قرارداد آتی دارد اما تفاوت قرارداد سلف و آتی هم چشمگیر است. برای مثال، در قرارداد آتی هم فروشنده و هم خریدار تعهدات‌شان را در زمانی در آینده انجام می‌دهند یعنی خریدار همون موقع مجبور نیست قیمت قرارداد را بپردازد. همچنین،یک تفاوت قرارداد آتی و سلف دیگر این است قراردادهای آتی معمولا خارج از بازار بورس معامله می‌شوند.

ما در بخش قبل در مورد این توضیح دادیم که تعریف قرارداد سلف چیست. حالا می‌خواهیم در مورد این صحبت کنیم که شرایط انجام قرارداد سلف چیست و انواع آن چه هستند. در کل، انعقاد و انجام قرارداد سلف بورس کالا چند شرط مشخص دارد. برای مثال، شما اول از همه باید ویژگی‌های کالای قرارداد که قیمت آن را تعیین می‌کند را مشخص کنید. شرط دوم این است که قبل از اینکه خریدار و فروشنده از همدیگر جدا شوند، خریدار باید تمام قیمت را به طور کامل پرداخت کند. در غیر این صورت، فروشنده می‌تواند معامله را فسخ کند. شرط دیگر هم که بسیار مهم است این است که زمان و مکان تحویل کالا توسط فروشنده باید دقیقا در قرارداد و معانله سلف در اسلام تعیین شود.. علاوه بر این، وزن یا مقدار کالای مورد معامله هم باید در قرارداد سلف بانکی مشخص شود.

نوع قرارداد سلف یعنی چه: قرارداد سلف موازی چیست؟

با اینکه انواع قرارداد سلف بورس کالا (مثل قرارداد سلف نفتی یا قرارداد سلف ارز) مزایای خودشان را دارند، اما یک محدودیت مهم هم دارند و آن نبود بازار ثانویه است. در نتیجه، برای رفع کردن این مشکل مفهوم قرارداد قرارداد سلف استاندارد یا سلف موازی به وجود آمد. در نتیجه، هدف اوراق سلف موازی استاندارد مسکن، سهام یا دارایی امکان فروش کالا به یک شخص ثالث در بازار ثانویه است که این کار با قرارداد های سلف عادی امکان‌پذیر نبود. با این حال، در انواع قرارداد سلف موازی استاندارد بورس کالا (مانند قرارداد سلف موازی نفتی) خریدار بعد از خرید یک کالا می‌تواند پیش از موعد سررسید قرارداد به همان میزان قیمت پایه‌ای که کالا را خریده آن را به یک شخص ثالث در بازار بفروشد.

قرارداد سلف موازی استاندارد چیست؟ در کل، قرارداد سلف موازی به شما اجازه می‌دهد تا کالای خریداری شده را به فرد دیگر بفروشید. برای مثال، اگر کالای گندمی را در بازار اول در قرارداد تسهیلات سلف خریده‌اید، می‌توانید در بازارهای ثانویه با نمونه قرارداد سلف محصولات کشاورزی آن را به فرد دیگری بفروشید.

انواع قرارداد سلف چیه: قرارداد بیع سلف چیست؟

حکم شرعی نوع قرارداد سلف چیست؟ قرارداد سلف در اسلام اگر مطابق و متوازن با شرع اسلامی و از لحاظ قانونی معتبر باشد و مورد تایید است.

قرارداد بیع سلف هم مفهومی.کاملا مشابه با قرارداد سلف در بورس کالا دارد. برای مثال، در این قرارداد هم خریدار مبلغ معامله را در زمان انعقاد آن پرداخت می‌کند. اما فروشنده کالای معامله را با کمی تأخیر به شخص خریدار پرداخت می‌کند. معمولا سود قرارداد سلف برای چنین معاملاتی می‌تواند به نفع خریدار باشد چون بر طبق این قرارداد قیمت را زودتر پرداخت کرده است و دیگر مجبور نیست نگران بالا رفتن قیمت کالا در آینده باید باشد.

3. قرارداد نسیه (credit) چیست؟

در بخش قبلی، در مورد تعریف قرارداد سلف در بورس و انواع آن کمی توضیح دادیم. اما حالا بیایید ببینیم که قرارداد نسیه در بازار بورس کالا چیست. قرارداد نسیه به نوعی برعکس قرارداد سلف است. برای مثال، در قرارداد نسیه خریدار و فروشنده برای پرداخت وجه معامله به صورت نقد و نسیه در سررسید با هم توافق می‌کنند. با این حال، فروشنده باید تا حداکثر ۳ روز کاری بعد از انجام معامله کالا را به خریدار تحویل بدهد. بنابراین، در این معامله این خریدار است که اول کالا را تحویل می‌گیرد و سپس، هزینه آن را در تاریخی بعد از تاریخ تعیین شده در سررسید پرداخت می‌کند.

4. قرارداد آتی و پیمان آتی چیست؟

قرارداد های آتی چیست؟ قرارداد آتی به زبان انگلیسی Futures contract است. اما قرارداد آتی یعنی چی؟ قرارداد آتی قراردادی است که بر طبق آن فروشنده داراییها یا کالای خود را در ازای قیمت معینی به فردی دیگری می‌فروشد. منتها هم فروشنده و هم خریدار تاریخ تحویل و پرداخت هزینه کالا را در تاریخ معینی در آینده معین می‌کنند. همچنین، طرفین قرارداد آتی در ایران به اتاق پایاپای وکالت می‌دهند که نسبت به نوسانات قیمت در بورس کالا وجه الضمان آن‌ها را به طرف دیگر معامله واریز کند. علاوه بر این، در انواع قرارداد آتی در بورس کالا (مثل قرارداد آتی پسته در بازار پسته بورس کالا، قرارداد آتی نفت خام و قرارداد آتی تک سهم) طرفین قرارداد پیمان آتی می‌توانند یک شخص ثالث را به عنوان جایگزین خود در قرارداد آتی خرید اولیه قرار دهند.

قرارداد آتی به زبان ساده چیست؟ تعریف قرارداد آتی و شرایط قرارداد آتی به زبان ساده این است که هم پرداخت و هم تحویل کالا در زمان آینده تعیین شده در سررسید قرارداد آتی در حسابداری صورت می‌گیرد. سرمایه گذارانی که می‌خواهند در بازار قرارداد آتی سرمایه گذاری کنند، می‌توانند به صورت مشترک در صندوق قرارداد آتی سرمایه گذاری کنند.

 

تفاوت قرارداد آتی با اختیار معامله در چیست؟

در بازار بورس کالا هر دو قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله قراردادهای رایجی برای مبادله کالا هستند. منتها تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله مهم و این است که در انواع قرارداد آتی (قرارداد آتی نفت، قرارداد آتی نرخ بهره و …) هر دو طرف معامله یعنی خریدار و فروشنده باید تعهدات خود را در ازای معامله انجام دهند. با این حال، در قرارداد اختیار معامله فقط یک طرف باید شرایط معامله را اجرا کند. اما تعهدات طرف دیگر برای اجرای شرایط قرارداد اختیار معامله کاملا اختیاری است.

حکم شرعی قرارداد آتی در فقه بسته به نظر فقیهان متفاوت است، اما یکی از شروط آن انجام تعهدات قرارداد است. البته شما برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با فقهای شهر یا شهرستان خودتان در این مورد تماس بگیرید.

قراردادهای بورس کالا: 5. قرارداد اختیار معامله option چیست؟

قرارداد اختیار معامله بورس چیست؟ قرارداد اختیار معامله به انگلیسی Option contract و قراردادی است که بر طبق آن فروشنده در آینده قرارداد را برای خریدار در ازای پرداخت هزینه آن اجرا می‌کند.

قرارداد اختیار معامله آتی هم مثل قرارداد آتی و سلف یکی از قراردادهای رایج هم در بازار بورس کالا و هم در زندگی روزمره ما است. قرارداد اختیار معامله در بورس یک نوع ابزار مشتقه است که سرمایه گذاران در بازار بورس از آن می‌توانند برای انجام معاملات خودشان استفاده کنند. مفهوم قرارداد اختیار معامله در ایران به این صورت است که خریدار و فروشنده با همدیگر قراردادی را می‌بندند. سپس، خریدار مبلغی را به فروشنده پرداخت می‌کند. در اینجا خریدار این حق را دارد که فروشنده قرارداد اختیار معامله اوراق بهادار را در آینده برای او اعمال کند. اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر توضیح دهیم معامله‌های بیمه را در نظر بگیرید (مثلا بیمه ماشین یا بیمه عمر). شما به عنوان بیمه شونده با امضای قرارداد اختیار معامله مفید هر سال مبلغی را به کارگزاری بیمه پرداخت می‌کنید و این بیمه می‌تواند ۱۰ سال اعتبار داشته باشد. حالا ممکن است شما در این ۱۰ سال احتیاجی به استفاده از خدمات بیمه کارگزار نداشته باشید. اما اگر خدای نکرده اتفاقی پیش بیاید، کارگزار از مبلغی که شما برای معامله بیمه.پرداخت کردید برای جبران خسارات شما استفاده می‌کند. بنابراین، کارگزار بیمه به عنوان فروشنده و بنابر قانون قرارداد اختیار معامله موظف است که در ازای پرداخت هزینه شما قرارداد اختیار معامله را به اجرا در بیاورد.

مزایا و معایب قرارداد اختیار معامله چگونه است؟

انواع قرارداد اختیار معامله در بورس کالا هم مثل تمام ابزارهای مشتقه بازار مالی مزایا و معایبی دارند. برای همین، شما در آموزش قرارداد اختیار معامله بهتر است که در مورد مزایای قرارداد اختیار معامله و ریسک قرارداد اختیار معامله بیشتر بدانید تا قبل از اینکه وارد بازار آن شوید. برای مثال، یک ویژگی قرارداد اختیار معامله اهرم مالی آن است. این ویژگی باعث می‌شود که شما با بستن قرارداد اختیار معامله هزینه‌ای کم را می‌پردازید اما به مرور زمان وقتی که قیمت دارایی پایه آن قرار داد تغییر می‌کند و بالاتر می‌رود، می‌توانید سود بیشتری کسب کنید. همچنین، یک مزیت دیگر قرارداد اختیار معامله دادن فرصت برای تصمیم‌گیری به سرمایه گذاران است. قرارداد اختیار معامله به شما این امکان را می‌دهد که با پرداخت درصدی از قیمت سهم، آن را آن را در معامله خود تثبیت کنید. سپس، تا زمانی که قرارداد به پایان می‌رسد، وقت دارید تا تصمیم بگیرید آیا می‌خواهید آن سهم را بخرید یا نه. علاوه بر این، با انعقاد قرارداد اختیار معامله طلا یا قرارداد اختیار معامله سهام شما می‌توانید در صورت کاهش یا افزایش قیمت دارایی سود قرارداد اختیار معامله را کسب کنید. برای مثال، اگر قیمت یک نوع دارایی در آینده کاهش پیدا کند شما می‌توانید از طریق فروش اختیار‌ خرید یا خرید اختیار‌ فروش در بازار سود کنید. اگر هم فکر می‌کنید که قیمت دارایی افزایش می‌یابد، شما می‌توانید با خرید اختیار خرید و یا فروش اختیار فروش کسب درآمد کنید.

نماد قرارداد اختیار معامله چند بخش دارد. برای مثال، اگر نوع قرارداد اختیار معامله از نوع اختیار خرید باشد، حرف اول آن ض و اگر از نوع فروش باشد، حرف اول آن ط است.حروف بعدی نشان دهنده سهم اصلی و یک کد اختیار هستند که بسته به قیمت دارایی و تاریخ سررسید معامله متفاوت هستند.

 

 

منبع: ویکی پدیا