اوراق گواهی سپرده چیست؟ معرفی انواع اوراق گواهی سپرده و نحوه صدور

اوراق گواهی سپرده یک راه سرمایه‌گذاری ایمن و ساده است. به این معنا که برخی از بانک‌ها و مؤسسات مالی معتبر با دریافت مجوز از بانک مرکزی، یکسری اوراق بهادار را با پرداخت سود مشخص در زمان مشخص به متقاضایان ارائه می‌دهند. این اوراق در دو نوع بلند مدت و کوتاه مدت ارائه می‌شود و شرایط متفاوتی با سپرده‌های بانکی دارد.

اوراق گواهی سپرده

اوراق گواهی سپرده یا Certificate of Deposit که با مخفف (CD) نیز زیاد خوانده می‌شود، نوعی ابزار مالی است که توسط بانک‌ها یا سایر مؤسسات مالی صادر می‌شود. در واقع، شما مبلغی پول به بانک می‌دهد و بانک در ازای آن به شما یک گواهی سپرده صادر می‌کند که نشانگر تعهد بانک برای پرداخت مبلغ اصلی و سودهای تعیین شده است. مدت زمان سپرده (ماهانه یا هر 3 ماه) و نرخ سود آن معمولا توسط بانک تعیین می‌شود. اوراق گواهیِ سپرده به دو صورت قابل نقد یا غیر قابل نقد عرضه می‌شوند که در ادامه این مطلب از اینوستو به آن می پردازیم. 

در کل، بحث بورس و انتشار انواع سهام و اوراق بهادار به منظور تأمین مالی و مشارکت مردمی شکل گرفته است. اوراقِ گواهی سپرده هم به همین منظور از مؤسسات مالی با اخذ مجوز از بانک مرکزی منتشر می‌شود .

اوراق گواهی سپرده چه ویژگی هایی دارند؟

اوراق گواهی سپرده در دو شکل کوتاه مدت و بلند مدت برای سرمایه‌گذاری عرضه می‌شوند. از دیگر ویژگی‌های جالب توجه این اوراق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• امنیت بالا: اوراق گواهی سپرده تحت بیمه سپرده بانکی قرار دارند، بنابراین تحت هر شرایطی، مثل ورشکستگی بانک، باز هم برگرداندن سرمایه شما قابل تضمین است. 
• نرخ سود ثابت: نرخ سود و مدت زمان سپرده ثابت است. به این معنا که مطمئن باشید مبلغ اصلی و نرخ سود مشخص شده در پایان مدت سپرده دریافت خواهید کرد. 
• قابلیت نقدشوندگی: برخی از اوراقِ سپرده قابلیت نقدشوندگی دارند، به این معنا که می‌توانید آن‌ها را قبل از پایان مدت سپرده (البته تحت شرایط و ضوابط خاص) به بانک یا در بورس بفروشید. 
• مدت زمان معین:این اوراق طبق توافق شما در یک مدت زمان معینی دارند، در صورت خارج کردن زودتر اندوخته، جریمه‌ای برای شما اعمال خواهد شد. 
• پرداخت سود: نرخ سود اوراق گواهی سپرده معمولا بالاتر از نرخ سود بانکی است و به‌صورت منظم (مثلا هر ماه یا هر سه ماه یکبار) به حساب شما واریز می‌شود. 
• قابل استفاده برای نقدینگی: این اوراق به عنوان یک روش برای نگهداری پول و تأمین نقدینگی در دسترس شما است و می‌توانید از آن برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت بهره‌مند شوید. 
• عدم قابلیت تجزیه و تقسیم: بعضی از اوراق گواهی غیر قابل نقدشدن هستند و باید تا پایان مدت سپرده صبر کند. بنابراین امکان خارج شدن پول تا قابل از زمان مقرر وجود ندارد. 

مزایا و معایب اوراق گواهی سپرده چیست؟

برای یک سرمایه‌گذاری مطمئن، ایمن و پربازده از هر روشی باید مزایا و معایب آن را با دقت وارسی کنید. ما در این بخش مزایا و معایب اوراقِ گواهی سپرده را برایتان آورده‌ایم: 

مزایای اوراق گواهی سپرده

• امنیت بالا 
• قابل استفاده برای تأمین نقدینگی 
• ضمانت برای بهره‌مندی از تسهیلات بانکی 

معایب اوراقِ گواهی سپرده

• عدم دسترسی به سرمایه اصلی: برخی از قوانین بانک‌ها و مؤسسات مالی این است که تا پایان مدت زمان توافق شده، امکان دسترسی به پول وجود ندارد.
• جریمه‌های خروج پول قبل از پایان مدت: درصورت خروج زودتر پول، مبلغی بابت جریمه باید پرداخت کنید که سود شما را کم می‌کند. 
• نرخ سود ثابت: در شرایطی که نرخ سود در بازار دائما در حال افزایش است، نرخ سود ثابت چندان هم جالب توجه نیست. 

نحوه صدور گواهی سپرده چگونه است؟

صدور گواهی سپرده توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی انجام می‌گیرد و روند صدور گواهی سپرده معمولا به این صورت است: 

• انتخاب نوع سپرده: ابتدا شما باید نوع سپرده را که می‌خواهید اوراق گواهی سپرده برای آن صادر شود را انتخاب کنید. مثلا سپرده شخصی، سپرده مشترک یا سپرده کوتاه مدت
• تعیین مبلغ و مدت سپرده: باید مبلغ سپرده و مدت زمان مورد نظر را مطابق با موارد پیشنهادی بانک تعیین کنید. بانک یا مؤسسه مالی بر اساس این اطلاعات، نرخ سود و شرایط دیگر را برای شما شرح خواهد داد. 
• پرداخت وجه: شما باید مبلغی را به بانک یا مؤسسه‌ی مالی به عنوان سرمایه اولیه و صدور اوراقِ گواهی سپرده پرداخت کنید. 
• صدور گواهی: پس از دریافت وجه، بانک یا مؤسسه مالی، سپرده را به نام شما صادر خواهد کرد. در این گواهی، جزئیاتی مانند نام (در خیلی از موارد هم بی‌نام است)، مبلغ سپرده، نرخ سود، مدت زمان سپرده و شرایط دیگر ذکر می‌شود. 
• دریافت گواهی: پس از صدور، گواهی به شما تحویل داده شده و شما می‌توانید آن را به‌عنوان آن‌را به عنوان تأییدیه وجود سپرده خود استفاده کنید. 

نرخ سود اوراق گواهی سپرده چقدر است؟

نرخ سود اوراقِ گواهی سپرده هر از گاهی طبق مصوبه‌ بانک مرکزی به‌روزرسانی می‌شود، مثلا تا پیش از تاریخ 4 دی ماه 1401 نرخ سود در بانک ملی، ملت، صادارات و تجارت 18 درصد و نرخ شکست 10 درصد (منظور از نرخ شکست همان جریمه‌ای است که شخص زودتر از وقت مقرر قصد خارج کردن پولش را دارد.

بنابراین سود با نرخ 10 درصد محاسبه شده و مبلغ اضافه از سرمایه‌ی اصلی کسر می‌شود.) بود. اما طبق مصوبه جدید در دی ماه 1401، نرخ 23 درصد با نرخ شکست 10 درصد برای سرمایه‌گذاری عام اعلام شد. 

محاسبه نرخ سود اوراق گواهی سپرده چگونه است؟

محاسبه نرخ سود اوراقِ گواهی سپرده بستگی به شرایط و قوانین مصوب بانک مرکزی دارد. عموما نرخ سود برای اوراق گواهی سپرده سالانه محاسبه می‌شود. برای محاسبه نرخ سود، می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید: 

سود= (مبلغ سپرده * نرخ سود* مدت زمان)/100

در این فرمول: 

• مبلغ سپرده: مقدار پولی که شما به بانک یا مؤسسه مالی واریز کرده‌اید. 
• نرخ سود: درصدی که بانک یا مؤسسه مالی برای شما تعیین کرده است. 
• مدت زمان: تعداد روز یا ماه‌هایی که سپرده شما در بانک قرار دارد. 

با استفاده از این فرمول، می‌توانید نرخ سود را باری هر دوره زمانی خاص محاسبه کنید. بعضی از بانک‌ها و مؤسسات مالی از فرمول‌های دقیق‌تر و پیچیده‌تری برای محاسبه نرخ سود استفاده می‌کنند. بنابراین می‌توانید روش محاسبه‌ی آن‌ها را از متصدیان جویا شوید.

برای آشنایی با نحوه محاسبه سود سپرده بانکی به مقاله محاسبه سود سپرده بانکی: آموزش سریع محاسبه سود بانکی مراچعه نمایید.

گواهی سپرده به چند شکل ارائه می شوند؟

• کوتاه مدت
• بلند مدت

گواهی سپرده کوتاه مدت

گواهی سپرده کوتاه مدت معمولا برای دوره‌های زمانی کوتاه‌تر از یک سال صادر می‌شود، مانند 3، 6 و 9 ماه. گواهی سپرده کوتاه مدت به عنوان ساده‌ترین و ایمن‌ترین روش برای نگهداری پول به حساب می‌آید. 

گواهی سپرده بلند مدت

گواهی سپرده بلند مدت نیز همانند گواهی سپرده کوتاه مدت، یک نوع ابزار مالی است که توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی ارائه می‌شود. با این تفاوت که گواهی سپرده بلند مدت برای دوره‌های زمانی بلندتر صادر می‌شود. مثل 1، 3، 5 یا حتی 5 ساله. 

(جهت اطلاع بیشتر در خصوص انواع طرح های ارائه شده سپرده بانکی مقاله معرفی انواع طرح های سپرده بانکی: بررسی ویژگی ها و میزان سود انواع سپرده بانکی را مورد مطالعه قرار دهید.)

اوراق گواهی سپرده به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

• گواهی سپرده قابل انتقال
  • سپرده‌های داخلی و خارجی
  • گواهی سپرده ارزی
• گواهی سپرده غیرقابل انتقال

گواهی سپرده قابل انتقال چیست

اوراق گواهی سپرده قابل انتقال، به معنای این است که صاحب اصلی گواهی سپرده حق این را دارد که مبلغ سپرده خود را در بازار ثانویه به شخص دیگری انتقال دهد.

دارنده گواهی سپرده قابل معامله یا قابل انتقال می‌تواند اوراق خود را پیش از اتمام وقت قرارداد به شخص دیگری بفروشد. اوراقِ گواهی سپرده قابل انتقال نقد شوندگی بالایی دارند. 

انواع سپرده قابل انتقال

• سپرده‌های داخلی و خارجی : همانطور که از نامش مشخص است بر اساس بازار، سپرده‌های قابل انتقال در انواع سپرده داخلی برای فروش داخل کشور و سپرده‌های خارجی برای فروش در خارج کشور موجود هستند. 
• گواهی سپرده ارزی: به دلیل اهمیت بازار ارز آمریکا و اروپا، گواهی‌های سپرده قابل انتقال در انواع سپرده بانکی و سپرده یورو نیز تقسیم‌بندی‌ می‌شوند. گواهی سپرده یورو برای فروش در اروپا به این نام معروف است.

گواهی سپرده غیرقابل انتقال

گواهی سپرده غیرقابل انتقال، در بازار ثانویه غیرقابل واگذاری هستند و فقط از طریق بانک یا مؤسسه می‌توان برای فروش آن‌ها اقدام کرد. 

تفاوت اوراقِ گواهی سپرده با اوراق مشارکت

اوراق گواهی سپرده و اوراق مشارکت دو نوع ابزار مالی با ویژگی‌های متفاوت هستند: 

• اوراق مشارکت نوعی ابزار مالی به منظور تأمین مالی شرکت‌ها و مؤسسات است و به‌صورت سرمایه‌گذاری در یک شرکت است. 
• صاحب اوراق مشارکت در سود و زیان شرکت شریک است ولی حق مدیریت شرکت را ندارد. 

فرق سپرده با گواهی سپرده چیست؟

سپرده بانکی به مبلغ پولی اشاره می‌شود که شما به‌عنوان یک مشتری در یک بانک نگه می‌دارید، اما اوراقِ گواهی سپرده بانکی، اوراق خاصی است که توسط بانک صادر می‌شود. از تفاوت‌های عمده‌ی سپرده با گواهی سپرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• سود اوراقِ گواهی سپرده بیشتر از سپرده بانکی است. اما به تناسب نرخ شکست اوراق گواهی بیشتر است. 
• این اوراق بی نام را و قابل انتقال را می‌توان به‌راحتی در بازار ثانویه به فروش رساند. 
• اوراقِ گواهی سپرده به عنوان ضامن بانکی اعتبار دارند. 

خرید اوراق گواهی سپرده چگونه است؟

برای خرید اوراق گواهی سپرده باید اخبار بانک‌ها و مؤسسات مالی یا به سایت آن‌ها مراجعه کنید. تمامی شرایط عرضه گواهی سپرده در بازار با جزئیات اعلام می‌شود. برای خرید اوراقِ گواهی سپرده حسابی تحقیق و بررسی کنید، البته امکان بازخرید وجود دارد. 

نحوه بازخرید اوراق سپرده چگونه است؟

نحوه بازخرید اوراق سپرده با توجه به نوع (قابل انتقال و غیرقابل انتقال)، شرایط خاص خود را دارند. البته اکثر اوراق گواهی‌های سپرده که به صورت آنلاین عرضه می‌شوند، بانام و غیرقابل انتقال هستند. اما درصورت لزوم می‌توانند پیش از وقت مقرر به بانک یا مؤسسه مالی مراجعه کرده و تحمل جریمه‌‌، پول خود را دریافت کنند.  

کدام بانک‌ها اوراق گواهی سپرده عرضه می کنند؟

اکثر بانک‌ها و مؤسسات مالی با جزئیات درباره عرضه اوراقِ گواهی سپرده در وبسایت خود توضیحات کافی داده‌اند:

• گواهی سپرده بانک ملی 
• گواهی سپرده پست بانک 
• گواهی سپرده موسسه ملل
• گواهی سپرده حکمت ایرانیان
• گواهی سپرده بانک مهر اقتصاد
• گواهی سپرده بانک اعتباری کوثر
• گواهی سپرده بانک خاورمیانه

چه کسانی می‌توانند اوراق گواهی سپرده بخرند؟

هر فرد حقیقی (بالای 18 سال) و یا حقوقی، که دارای حساب بانکی است، می‌تواند برای خرید اوراقِ گواهی سپرده اقدام کند: 

• افراد حقیقی که دارای حساب بانکی هستند، می‌تواند با واریز وجه به حساب خود اوراق را خریداری کنند. 
• شرکت‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات نیز می‌توانند با استفاده از حساب‌های بانکی خود اوراق خریداری کنند.

اگر قصد فروش اوراق را داشتیم چه کنیم؟

با توجه به نوع اوراق گواهی سپرده، می‌توانید به روش‌های زیر برای فروش آن‌ها اقدام کنید: 

• مراجعه به بانک یا مؤسسه 
• انتقال اوراق به حساب دیگری 
• فروش اوراق قابل انتقال و بی‌نام در بازار ثانویه
• مشورت با کارشناسان 

منبع: ویکی پدیا