سود اوراق مشارکت چقدر است و چگونه محاسبه می‌شود؟

اوراق مشارکت اوراقی است که در آن عامل اوراق مشارکت به خریدار تعهد می‌دهد در یک بازه‌ی زمانی مشخص (معمولا یک ساله) سود مشخص و معلومی را هر ماه یا هر سه ماه یکبار پرداخت کند و در پایان یک سال نیز، با پس گرفتن اوراق، اصل پول را به خریدار بازگرداند. به این ترتیب خریدار اوراق مشارکت اصل پول و سود آن را خواهد داشت. در ادامه این مطلب تصمیم داریم در خصوص نحوه محاسبه سود اوراق مشارکت و پاسخ به این سوال “سود اوراق مشارکت چگونه محاسبه میشود؟” توضیح کامل دهیم!

سود اوراق مشارکت به چه معناست؟

در ابتدای متن می‌خواهیم اوراق مشارکت چیست به زبان ساده توضیح دهیم. اوراق مشارکت به انگلیسی (Participation Papers)، اوراقی است که مشارکت در یک طرح را نشان می‌دهد. در این مشارکت، فرد سرمایه‌ی خود را به شرکت‌های خاصی می‌سپارد تا این سرمایه صرف توسعه شرکت مورد نظر شود و از منافع کسب شده، سود آن به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود.

بنابراین اگر می‌پرسید اوراق مشارکت چیه؟ باید بگوییم اوراق مشارکت در واقع همان اوراق بهادار بانام است که با قیمت مشخص و مدت معین برای تامین نیازهای مالی مورد نیاز دولت، شهرداری، شرکت‌های بزرگ دولتی یا اوراق مشارکت شرکت خصوصی و غیره تحت نظارت بانک مرکزی یا سازمان بورس منتشر می‌شود و بازپرداخت سود اوراق مشارکت نیز از جانب دولت یا بانک‌ها تضمین می‌شود.

سود اوراق مشارکت چقدر است و چگونه محاسبه می شود؟

سود اوراق مشارکت چگونه محاسبه میشود؟ سرمایه‌گذاری از طریق خرید اوراق مشارکت نوعی سرمایه‌گذاری کم‌ریسک با بازدهی متوسط است ولی در زمان اصلاح بازارهای مالی می‌تواند سود خوبی برای سرمایه‌گذار به همراه داشته باشد.

فرمول محاسبه سودِ اوراق مشارکت توسط نهادهای مالی مربوطه تعیین و مشخص می‌شود و در بازه‌های زمانی معینی به تایید و نظارت بانک مرکزی می‌رسد. به همین خاطر نمی‌توان میزان دقیقی برای سود حاصل از خرید اوراق مشارکت تعیین کرد. با این حال این سود از سود سپرده‌گذاری در بانک‌ها بیشتر است و از این رو افراد زیادی سرمایه‌گذاری از طریق خرید اوراق مشارکت را ترجیح می‌دهند.

تعریف اوراق مشارکت با ارائه یک مثال: توسعه طرح‌های زیرساختی در گروی توزیع اوراق!

در بخش قبلی توضیح دادیم که اوراق مشارکت یعنی چه و در ادامه می‌خواهیم این تعریف را با مثال توضیح دهیم. برای مثال فرض کنید دولت تصمیم دارد یک میدان گازی را توسعه دهد و برای این کار به مبلغ ده هزار میلیارد تومان سرمایه جدید نیاز دارد. این طرح می‌تواند طی 3 تا 5 سال آتی به سوددهی قابل‌توجهی برسد به طوری که دولت می‌تواند با انتشار اوراق مشارکت هم اصل وام و هم سود اوراقِ مشارکت را به خریداران این اوراق پرداخت کند.

بنابراین این اوراق مشارکت دولتی توسط بانک‌ها یا سازمان بورس اوراق بهادار با قیمت مشخص و تاریخ سررسید معین و همینطور میزان مشخص سود اوراق مشارکت دولت منتشر شده و در اختیار عموم قرار می‌گیرد و بانک یا دولت نیز بازپرداخت اصل و سود آن به سرمایه‌گذاران را تضمین می‌کنند.

اوراق مشارکت دولتی چیست؟

اوراق مشارکت دولتی ابزارهای تامین مالی هستند که توسط دولت صادر می‌شوند تا از طریق آن بتوانند نیازهای مالی خود را تامین کنند. صاحبان اوراق مشارکت به عنوان شرکای سرمایه‌گذاری دولت شناخته می‌شوند و درامد خود را از سود حاصل از این سرمایه‌گذاری‌ها دریافت می‌کنند.

نرخ سودِ اوراق مشارکت دولتی معمولا توسط دولت مشخص می‌شود و می‌تواند متغیر باشد. این نرخ سود علی الحساب اوراق مشارکت دولتی معمولا بر اساس شرایط بازار تعیین می‌شود و در طول زمان نیز می‌تواند تغییر کند.

سود اوراق مشارکت: خرید و فروش اوراق مشارکت به چه صورت است

احتمالا به این فکر کرده‌اید که نحوه خرید اوراق مشارکت یا فروش آن به چه صورت است. اگر می‌خواهید از سود فروش اوراق مشارکت بهره‌مند شوید، بهتر است با روش‌های اوراق مشارکت خرید و فروش آشنا شوید.

خرید و فروش اوراق مشارکت بورسی

اوراق مشارکت سازمان بورس، اوراق بانام محسوب می‌شود که توسط دولت یا شرکت‌های مختلف در بازار بورس اوراق بهادار عرضه می‌شود. برای معامله و خرید اوراق مشارکت در بورس، لازم است سرمایه‌گذار کد بورسی داشته باشد و از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی، نسبت به خرید اوراق مشارکت مورد نظر خود اقدام کند.

بیان این نکته ضروری است که اوراق مشارکت با توجه به بازاری که در آن منتشر می‌شوند، امکان خرید و فروش در سامانه آنلاین دارند. اگر این اوراق در بازار پایه فرابورس عرضه شده باشد، خرید و فروش آن از طریق سفارش اینترنتی و از طریق کارگزار انجام می‌شود. اطلاعیه‌های پذیره‌نویسی اوراق قابل معامله در فرابورس همراه با اطلاعات دیگر مانند نرخ سودِ اوراق مشارکت در بورس، پیش از انتشار اوراق بر سایت فرابورس منتشر می‌شود.

خرید و فروش اوراق مشارکت در خارج از بورس

در مورد اوراق مشارکت نحوه خرید آن در خارج از بورس نیز لازم است بدانید این اوراق معمولا بی‌نام هستند و برای خرید آن می‌توانید به شعب بانک‌های منتخب رجوع کنید.

خرید و فروش اوراق مشارکت با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

اگر اوراق مشارکت فروش و خرید در بازار بورس یا از طریق بانک‌ها انتخاب مناسبی برای شما نیست، راه ساده‌تر اقدام به خرید این اوراق از طریق واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت است که می‌توانید سود اوراقِ مشارکت ماهیانه را دریافت کنید. برای خرید اوراق مشارکت از این طریق لزومی به انتظار برای عرضه اوراق مشارکت جدید نیست و فقط کافی است کد بورسی داشته باشید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، حداقل سودِ اوراق مشارکت را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کنند و این نوع سرمایه‌گذاری در واقع نوعی سرمایه‌گذاری کم‌ریسک با سود معقول است.

زمان مناسب و تحلیل مورد نیاز برای خرید و فروش اوراق مشارکت

اوراق مشارکت برای دریافت سود ثابت و علی‌الحساب یک روش مناسب است و ریسک‌های سبد سرمایه‌گذاری در بازارهای ریسکی مانند بورس را با خود به همراه ندارد. افرادی که به دنبال کمترین ریسک در سرمایه‌گذاری‌های خود هستند، معمولا سود اوراق مشارکت را انتخاب مناسبی می‌بینند اما در خرید و فروش این اوراق نکاتی وجود دارد که حتما باید به آنها توجه داشته باشید.

بیشترین سود اوراق مشارکت با انتخاب زمان مناسب برای خرید و فروش اوراق

اوارق مشارکت معمولا برای دوره‌های زمانی مشخصی ارائه می‌شوند و زمان خرید و فروش آنها نیز به دوره‌ی مورد نظر سرمایه‌گذار بستگی دارد. سودِ اوراق مشارکت در برخی از سرمایه‌گذاری‌ها ثابت است و در برخی دیگر ممکن است با تغییرات همراه باشد. بنابراین سود  خرید و فروش این اوراق می‌تواند بسته به تغییرات آتی متغیر باشد.

تحلیل در خرید و فروش و سود اوراق مشارکت

اگر به فکر دریافت سود سپرده اوراق مشارکت هستید، باید به خوبی عوامل اقتصادی مختلفی مانند نرخ بهره‌ها، تورم، وضعیت اقتصاد کلان و سیاست‌های مالی را بررسی کنید تا درک درستی از شرایط داشته باشید. همچنین لازم است عملکرد اوراق مشارکت را با بازارهای سرمایه و سایر ابزارهای مالی مقایسه کنید تا ریسک‌ها و میزان مناسب بازدهی بهتری را انتخاب کنید.

در پروژه اوراق مشارکت همچنین عملکرد و سیاست‌های ناشر اوراق در گذشته و حال را به خوبی بررسی کنید تا از پایداری و قابلیت اجرایی طرح سوددهی این اوراق مطمئن باشید. تحلیل سود در اوراق مشارکت و مقایسه آن با سودآوری ناشر این اوراق می‌تواند در انتخاب اوراق مشارکت بسیار حائز اهمیت باشد.

آیا سود اوراق مشارکت تضمین شده است؟

احتمالا نگرانی اکثر سرمایه‌گذاران در خرید اوراق مشارکت این باشد که آیا تضمینی در پرداخت سود وجود دارد و ضمانت اوراق مشارکت با چه کسانی است؟ به طور کلی شرکت‌ها موظف هستند علاوه بر پرداخت سودِ اوراق مشارکت در هر سررسید، مبلغ اسمی و سود قطعی این اوراق را نیز به سرمایه‌گذاران پرداخت کنند. اما تضمین‌کننده سود این اوراق چه فرد یا نهادی است؟

در سرمایه‌گذاری‌هایی که دولت یا یک دستگاه دولتی اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کند، پرداخت بالاترین سود اوراق مشارکت از طرف دولت تضمین و تعهد داده می‌شود. از سوی دیگر اگر این اوراق توسط نهادهای دیگر ارائه شده باشد، اشخاص حقیقی باید بازپرداخت تعهدات خود را تضمین کنند.

یک مثال جامع از نحوه محاسبه سود تضمین شده اوراق مشارکت

در ادامه تصمیم داریم مثالی از دریافت سودِ اوراق مشارکت ارائه دهیم. برای مثال، در تعداد 200 برگه از اوراق مشارکت 100 هزار تومانی شرکت گیلان در تاریخ 1/1/1396 خریداری شده است. این اوراق با مدت زمان تعیین شده 5 ساله و سود تضمین شده 15 درصد ارائه شده‌اند که سود اوراقِ مشارکت در بازه‌های زمانی 6 ماهه قابل پرداخت است. مطلوب است انجام ثبت‌های لازم در تاریخ 31/6/1396 و 29/12/1396 در دفتر روزانه شرکت سرمایه‌گذار.

اگر پایان سال مالی شرکت سرمایه‌گذار 29/12/1396 در نظر گرفته شود و سود تضمین شده شش ماهه‌ی دوم نیز در تاریخ 5/1/1397 دریافت شود:

شرکت سرمایه‌گذار طلب درآمد سود تضمین شده را به عنوان حساب‌های دریافتنی در ترازنامه پایان سال خود گزارش می‌کند. بعلاوه درآمد سود تضمین شده نیز با عنوان سایر درآمدهای غیرعملیاتی در صورت سود و زیان شرکت سرمایه‌گذار گزارش می‌شود.

آیا سرمایه‌‌گذاری در اوراق مشارکت هم ریسک دارد؟

همانطور که پیشتر هم اشاره کردیم، خرید اوراق مشارکت یکی از روش‌های بدون ریسک یا بهتر است بگوییم کم ریسک سرمایه‌گذاری است. برای سرمایه‌گذارانی که خرید سهام در بازار بورس اوراق بهادار را پر ریسک می‌دانند، اوراق مشارکت گزینه‌ی مناسب‌تری است و بعلاوه سود بیشتری نسبت به بانک‌ها ارائه می‌دهد.

همچنین ویژگی مهم این اوراق این است که سود اوراقِ مشارکت معاف از مالیات است و به صورت دوره‌ای (ماهانه، سه ماهه یا سالانه) به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.

منظور از سود علی الحساب و سود قطعی در اوراق مشارکت چیست؟

به سود علی الحساب اوراق مشارکت و همینطور سود قطعی در این مطلب اشاراتی کردیم. اما منظور از سود علی‌الحساب و سود قطعی چیست؟ در قرارداد بین سرمایه‌گذار و بانک یا سایر شرکت‌های ارائه دهنده اوراق مشارکت، ناشر اوراق متعهد می‌شود که درصد مشخصی از سرمایه اولیه‌ی سرمایه‌گذار را به عنوان سود به صورت ماهانه، سالانه یا سه ماهه به فرد پرداخت کند که به آن سود علی‌الحساب گفته می‌شود.

اما سود قطعی اوراق مشارکت چیست؟ سود قطعی نیز مقدار مابه‌التفاوت سود واقعی پایان قرارداد و سود علی‌الحساب پرداختی به سرمایه‌گذار است و ناشر اوراق مشارکت موظف است در پایان قرارداد، سود قطعی را به سرمایه‌گذاران پرداخت کند.

سود اوراق مشارکت چند درصد است؟

به طور کلی درصد سودِ اوراقِ مشارکت بستگی به شرایط پروژه‌ی عمرانی و توجیه اقتصادی آن دارد. معمولا اوراق مشارکت با سود 23 درصد یا اوراق مشارکت با سود 30 درصد سالانه هستند که تا پایان تاریخ سررسید به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود.

چگونه می توان سود اوراق مشارکت را دریافت کرد؟

همانطور که پیشتر هم اشاره کردیم، سودِ اوراق ِمشارکت در فواصل زمانی معینی (یک ماهه، سه ماهه یا اوراق مشارکت یک ساله) به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. سرمایه‌گذار باید برگه‌هایی که هنگام خرید تحویل گرفته را به همراه اصل اوراق مشارکت ارائه دهد تا مالکیت فرد بر این اوراق نیز اثبات شود. با این حال، سرمایه‌گذار همچنین می‌تواند اوراق را نزد بانک به امانت بسپارد و با پرداخت کارمزد اندک، بانک در سررسیدهای تعیین شده، سود اوراق مشارکت را به حساب او واریز خواهد کرد.

نکات مهم اوراق در محاسبه سود اوراق مشارکت:

اوراق مشارکت یک روش ساده و کم ریسک برای سرمایه‌گذاری است و افراد زیادی اقدام به خرید این اوراق کرده و سود اوراقِ مشارکت خود را به صورت ماهانه یا سه ماهه دریافت می‌کنند. اما ویژگی های اوراق مشارکت چیست؟

ویژگی های اوراق مشارکت: 1. بی نام یا با نام

اوراق مشارکت یا به صورت بی نام هستند و یا به صورت با نام توزیع می‌شوند. در زمان تبلیغات و ارائه‌ی اطلاعات در خصوص این اوراق، با نام یا بی نام بودن آنها نیز ذکر می‌شود. اوراق مشارکت بانام به اسم مالک اوراق خواهد بود و در صورت گم شدن یا سرقت اوراق نیز، سود اوراقِ مشارکت به فرد دیگری پرداخت نمی‌شود و بعلاوه امکان فروش اوراق بانام وجود ندارد.

اوراق مشارکت بدون نام در وجه حامل است و به همین خاطر مالک اوراق باید در نگهداری آنها دقت کند زیرا هر فرد دیگری نیز می‌تواند برای دریافت سود آن اقدام کند.

ویژگی های اوراق مشارکت: 2. سود اوراق مشارکت علی‌الحساب

سودِ اوراق مشارکت به صورت علی‌الحساب است و پس از پایان پروژه و در سررسید نهایی اوراق، ناشر موظف است سود قطعی پروژه را نیز محاسبه کرده و سود قطعی را نیز (در صورت وجود) به سرمایه‌گذار پرداخت کند.

ویژگی های سود اوراق مشارکت: 3. سرمایه‌گذاری با ریسک کمتر

خرید اوراق مشارکت با ریسک کمتری همراه است و البته بازدهی و سودِ اوراق مشارکت نیز کمتر از سایر روش‌های سرمایه‌گذاری مانند خرید سهام در بازار بورس اوراق بهددار است. با این حال در مقایسه با سود بانکی، نرخ سود اوراقِ مشارکت معمولا 3 تا 6 درصد بیشتر است تا افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری‌های کم ریسک هستند، این روش را انتخاب کنند.

ویژگی های اوراق مشارکت: 4. سودِ اوراق مشارکت معاف از مالیات

سودِ اوراق مشارکت معاف از مالیات است و به صورت دوره‌ای (یک ماهه، سه ماهه یا سالانه) به دارندگان اوراق پر داخت می‌شود.

ویژگی های اوراق مشارکت: 5. قابلیت معامله در بازار ثانویه

یکی دیگر از نکات مهم این است که اوراق مشارکت قابلیت معامله در بازار ثانویه را دارند. اگر این اوراق در بورس قابل معامله و خرید و فروش نباشد، دارنده‌ی اوراق می‌تواند به یکی از شعب بانک دارنده اوراق رجوع کرده و پیش از سررسید، نسبت به فروش آنها اقدام کند. اگر اوراق قابل خرید و فروش در بورس باشد، فرد می‌تواند با داشتن کد بورسی، این اوراق را مانند سهام در بازار بورس خرید و فروش کند.

کارمزد و مالیات معاملات اوراق مشارکت چقدر و چگونه است

سقف کارمزد برای خرید اوراق مشارکت 0/000726 و سقف کارمزد برای فروش این اوراق 0/000774 و مجموع خرید و فروش اوراق مشارکت 0/0015 مبلغ کل معامله در نظر گرفته می‌شود. طبق ماده 7 قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، مبالغ پرداختی یا تخصیصی برای سود شامل مالیات مقطوع 5 درصدی می‌شود اما سودِ اوراق مشارکت و معاملات این اوراق هیچ مالیاتی نخواهد داشت.

به این ترتیب ناشر اوراق مشارکت که سود علی‌الحساب و قطعی این اوراق را پرداخت می‌کنند، باید مالیات مربوطه را نیز ظرف مدت 10 روز به حساب خزانه‌داری کل واریز کنند و رسید آن را طی 30 روز از تاریخ واریز با فهرست میزان سودهای پرداخت شده به حوزه مالیاتی مربوط ارائه دهند.

چرا اوراق مشارکت بی‌نام باید با دقت و مراقبت فراوانی نگهداری شوند؟

اوراق مشارکت بیشتر به صورت بانام ارائه می‌شود؛ با این حال در مواردی که اوراق مشارکت بی‌نام عرضه شده و در اختیار سرمایه‌گذاران قرار داده می‌شود، باید توجه داشت که این اوراق مانند اسکناس ارزشمند است. از آنجایی که این اوراق به نام هیچ فرد خاصی نیست، در وجه حامل ارزشمند است و هر فردی که این اوراق را به همراه داشته باشد، می‌تواند با ارائه‌ی اوراق، سود اوراق مشارکت را دریافت کند.

دارندگان اوراق مشارکت بی‌نام می‌توانند این اوراق را نزد بانک به امانت بگذارند تا امکان مفقودی، سرقت و … وجود نداشته باشد.

اگر اوراق مشارکت خود را نزد بانک به امانت بگذاریم، چه مزایایی نسبت به نگهداری آن نزد خود داریم؟

همانطور که گفتیم، در صورت مفقود شدن یا دزدیده شدن اوراق مشارکت بی‌نام، مالک نمی‌تواند نسبت به بازیابی آنها اقدام کرده یا مالکیت خود را اثبات کند. به همین خاطر، سرمایه‌گذاران می‌تواند اوراق مشارکت بی نام خود را نزد بانک به امانت بگذارند. به این ترتیب، با کسر مبلغ کارمزد، بانک سود اوراق مشارکت را به حساب فرد سرمایه‌گذار واریز می‌کند و بعلاوه این اوراق از خطرات مفقودی یا دزدی در امان خواهند بود.

اگر اوراق مشارکت را قبل از سررسید بفروشیم، چه عواملی بر قیمت آن تأثیر می‌گذارد؟

اگر سرمایه‌گذار بخواهد پیش از سررسید اوراق مشارکت، نسبت به فروش آنها اقدام کند، باید این اوراق را در بازار بورس اوراق بهادار و به قیمت روز بازار به فروش برساند. تعیین قیمت عرضه و تقاضای این اوراق به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد. برای مثال نرخ سود در بازار می‌تواند بر قیمت اوراق مشارکت تاثیرگذار باشد.

آیا خرید اوراق مشارکت در تمام کشورها انجام می شود؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که هر کشور قوانین و محدودیت‌های خاص خود را دارد و از این نظر، خرید اوراق مشارکت و پرداخت سودِ اوراق مشارکت در تمامی کشورها انجام نمی‌شود.

حکم سود اوراقِ مشارکت: آیا از نظر اسلام سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت اشکالی ندارد؟

اوراق مشارکت حلال است یا حرام؟ آیا سودِ اوراق مشارکت حلال است؟ آیا خرید اوراق مشارکت حرام است؟ و … اینها سوالاتی است که ممکن است ذهن سرمایه‌گذاران را به خود مشغول کرده باشد. بنابراین لازم است در خصوص حکم شرعی سود اوراق مشارکت نیز نکاتی را بیان کنیم. نکته‌ی مهم در این نوع سرمایه‌گذاری این است که خرید اوراق مشارکت پروژه های عمرانی در واقع سهیم شدن در احداث یک پروژه عمرانی است و برای ایجاد و توسعه انجام می‌شود؛ بنابراین اشکال شرعی ندارد.